Top 6 Bài soạn "Cây bút thần" lớp 6 hay nhất

Bố cục:

- Đoạn 1 (Từ đầu ... em vẽ cho thùng): Mã Lương học vẽ và có bút thần, em vẽ giúp đỡ người nghèo.

- Đoạn 2 (tiếp ... phóng như bay): Mã Lương dùng bút thần chống lại tên địa chủ.

- Đoạn 3 (tiếp ... lớp sóng hung dữ): Mã Lương dùng bút thần trừng trị tên vua hung ác, tham lam.

- Đoạn 4 (còn lại): Những truyền tụng về Mã Lương và cây bút thần.

Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 (trang 85 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Mã Lương thuộc kiểu nhân vật phổ biến trong truyện cổ tích:

- Nhân vật có tài lạ, luôn dùng tài năng để giúp đỡ người nghèo, chống lại kẻ độc ác, tham lam

- Một số nhân vật tương tự như Thạch Sanh, Sọ Dừa…

Câu 2 (trang 85 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Mã Lương có tài vẽ giỏi là vì:

- Say mê, yêu thích việc vẽ, và có năng khiếu sẵn có của bản thân

- Luôn luôn tập vẽ ở mọi nơi, mọi lúc

- Cây bút thần chính là phần thưởng cho những nỗ lực và sự say mê học tập của Mã Lương

- Nhờ có cây bút thần Mã Lương việc vẽ của em trở nên hữu ích.

- Chỉ có Mã Lương mới sử dụng được cây bút như ý em mong muốn

→ Mối quan hệ giữa tài năng, đức độ và sự thần kì

Câu 3 (trang 85 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Mã Lương vẽ cho người nghèo:

- Vẽ cho người nghèo: những vật dụng cần thiết, là công cụ lao động chứ không phải là vàng bạc, đồ ăn

- Với kẻ tham lam: kiên quyết không vẽ, hoặc vẽ sai lệch so với yêu cầu

+ Mã Lương vẽ các phương tiện trốn thoát khỏi nhà địa chủ và trừng phạt hắn

+ Em giả vờ nghe theo lời của nhà vua rồi vẽ bão tố nhấn chìm tên vua độc ác

→ Mã Lương vẽ cho người nghèo, em cự tuyệt vẽ cho những kẻ tham lam, độc ác. Mã Lương cũng thực hiện sứ mệnh của mình khi vẽ cung tên, báo tố nhấn chìm kẻ độc ác như tên địa chủ và vua.

Câu 4 (Trang 85 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Những chi tiết lý thú độc đáo trong truyện:

- Khi bị địa chủ nhốt trong chuồng ngựa, em vẽ lò sưởi và bánh nướng, sau đó vẽ thang chạy trốn

- Mã Lương đánh rơi giọt mực vào bức tranh con cò không mắt, cò bỗng cất cánh bay.

- Mã Lương vẽ con cóc ghẻ và con gà trụi lông trước sự tham lam của nhà vua.

Câu 5 (trang 85 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Ý nghĩa truyện cây bút thần:

- Truyện cây bút thần thể hiện ước mơ của nhân dân có được sức mạnh diệu kì để giúp đỡ người lao động bình thường và trừng phạt những kẻ tham lam, độc ác

- Truyện cũng khẳng định tài năng chỉ có thể phát huy được tác dụng khi phục vụ nhân dân, thực hiện những mục đích chính nghĩa

- Khẳng định chắc chắn nghệ thuật chân chính là sự say mê, quyết tâm theo đuổi ước mơ của con người. Nghệ thuật chân chính cứu rỗi và thể hiện niềm tin vào khả năng kì diệu của con người.

Luyện tập

Bài 1 (trang 85 sgk ngữ văn 6 tập 1) Kể diễn cảm truyện

Bài 2 (trang 85 sgk ngữ văn 6 tập 1) Truyện cổ tích là loại truyện kể về cuộc đời của một số kiểu nhân vật quen thuộc:

+ Nhân vật bất hạnh

+ Nhân vật dũng sĩ, nhân vật có tài năng kì lạ

+ Nhân vật thông minh và nhân vật ngốc nghếch

+ Nhân vật là động vật có tính cách như người

- Truyện cổ tích có yếu tố hoang đường, thể hiện ước mơ, niềm tin của nhân dân về chiến thắng của cái thiện trước cái ác.

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

Cây bút thần là truyện cổ tích về nhân vật có tài năng kì lạ, Cây bút thần với những khả năng, sức mạnh kì diệu của nó là chi tiết tưởng tượng, thần kì đặc sắc. Truyện thể hiện quan niệm của nhân dân về công lí xã hội, về mục đích tài năng nghệ thuật, đồng thời thể hiện ước mơ về những những khả năng kì diệu của con người.
Mã Lương thuộc kiểu nhân vật có tài lạ, luôn dùng tài năng để giúp đỡ mọi người, chống lại kẻ tham lam, độc ác... rất phổ biến trong truyện cổ tích. Trong truyện cổ tích Việt Nam có một số nhân vật tương tự Mã Lương như Thạch Sanh, Sọ Dừa...
Vì có tài lại ham mê học tập như vậy nên Mã Lương đã được tiên ông tặng cho cây bút thần có thể giúp em vẽ được những mọi vật sống động như ý muốn. Tuy nhiên, chỉ Mã Lương mới sử dụng được cây bút đó, điều đó cho thấy nghệ thuật chân chính chỉ có được trong tay những người tài năng, đức độ.

Tóm tắt truyện Cây bút thần
Mã Lương là một em bé thông minh,mồ côi nghèo khổ say mê học vẽ, vẽ giỏi,ao ước có một cây bút vẽ. Một hôm nằm mơ em được cụ già râu tóc bạc phơ cho chiếc bút thần bằng vàng. Mã Lương cảm ơn và vô cùng vui sướng. Có bút thần trong tay em vẽ các sự vật trở thành vật thật. Mã Lương vẽ chim, chim bay lên trời, vẽ cá, cá trườn xuống sông. Em vẽ cuốc, vẽ cày, vẽ đèn, vẽ thùng múc nước cho người nghèo.Tên địa chủ biết chuyện bèn sai đầy tớ bắt Mã Lương về vẽ cho hắn. Mã Lương kiên quyết không vẽ. Bị từ chối, hắn tức giận, đem giam Mã Lương vào chuồng ngựa và bỏ đói. Mã Lương vẽ bánh để ăn, vẽ lò để sưởi. Địa chủ tức giận sai đầy tớ giết Mã Lương để cướp bút thần. Mã Lương vẽ thang để trèo ra ngoài, vẽ ngựa để chạy trốn, vẽ cung tên bắn chết tên địa chủ cầm dao đuổi theo.Sau đó, Mã Lương vẽ tranh bán để kiếm sống. Vì sơ ý em để lộ cây bút thần. Tên vua tham lam, tàn ác bắt Mã Lương vẽ theo ý hắn. Mã Lương cũng không chịu, em thậm chí còn chơi khăm nhà vua. Vua tức giận cướp lấy cây bút thần nhưng hắn vẽ núi vàng thì thành ra núi đá, vẽ cả thỏi vàng thì thành ra con mãng xà toan nuốt chửng cả vua.Thấy không ăn thua, vua bèn xuống nước dỗ dành và hứa gả công chúa cho Mã Lương. Mã Lương được thả, em vờ đồng ý, rồi vẽ biển,vẽ sóng to gió lớn trừng trị tên vua tham lam, độc ác.Sau đó không ai biết Mã Lương đi đâu. Có người nói em đã trở về quê cũ nhưng cũng có người nói em đi khắp nơi, dùng cây bút thần để giúp đỡ những người nghèo,Mã đem tài năng vẽ cho người nghèo khổ.

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu 1: (Trang 85 - SGK Ngữ văn 6) Mã Lương thuộc một kiểu nhân vật rất phổ biến nào trong truyện cổ tích? Hãy kể tên một số nhân vật tương tự trong truyện cổ tích mà em biết.

Bài làm:
Mã Lương thuộc kiểu nhân vật có tài lạ, dùng tài năng của mình để giúp đỡ nhân dân. Kiểu truyện này rất phổ biến trong truyện cổ tích. Trên thế giới có nhiều truyện cổ tích có tài năng như vậy, ví dụ Alađanh và cây đèn thần, Aliaba và bốn mươi tên cướp. Truyện cổ tích Việt Nam có một số nhân vật tương tự Mã Lương như Thạch Sanh, Thánh Gióng...

Câu 2: (Trang 85 - SGK Ngữ văn 6) Những điều gì đã giúp cho Mã Lương vẽ giỏi như vậy? Những điều đó có quan hệ với nhau ra sao?
Bài làm:
Mã Lương có năng khiếu và đam mê hội họa. Hàng ngày đều chăm chỉ luyện tập, những bức tranh của em vẽ là do kiến thức thực tế hằng ngày mà em tiếp xúc.
Được thần ban cho cây bút để thổi linh hồn cho vật vẽ.
Như vậy tài năng của em có được trước là do sự cố gắng, nỗ lực của bản thân, đam mê thực sự với hội họa. Cây bút thần đã giúp cho tài năng ấy được tỏa sáng và giúp ích cho mọi người, đặc biệt là những người dân lao động.

Câu 3: (Trang 85 - SGK Ngữ văn 6) Mã Lương đã vẽ những gì cho người nghèo khổ và cho những kẻ tham lam? Hãy đánh giá ngòi bút thần của Mã Lương qua những gì mà Mã Lương đã vẽ.
Bài làm:
a. Với người nghèo
Mã Lương vẽ cuốc cày, đèn, thùng nước, để cho họ có những vật dụng sản xuất, sinh hoạt.
==> Mã Lương đã thể hiện tấm lòng nhân hậu giúp đỡ hết lòng những người cùng khổ. Đó là những người dân lao động lương thiện, chăm chỉ nhưng nghèo khó, không có công cụ lao độngb. Với tên địa chủ
Hắn rất tham lam độc ác, bắt Mã Lương để dụ dỗ dọa nạt, bắt vẽ cho mình để trở nên giàu có hơn. Vì vậy, Mã Lương đã vẽ cung tên bắn hắn
==> Nhằm trừng phạt kẻ giàu có mà vẫn còn tham lam, hung hăng, ác độc, không làm chỉ muốn hưởng thụ.c. Với nhà vua
Khi bắt buộc phải vẽ, Mã Lương đã làm trái yêu cầu của vua, Mã Lương vẽ cóc, gà trụi lông thay vì vẽ rồng, phượng.
Nhà vua cướp bút để vẽ nhưng cây bút thần chỉ hiệu nghiệm trong tay Mã Lương.
Mã Lương chấp nhận vẽ biển cả, vẽ thuyền cho vua đi để vẽ sóng dữ dội chôn vùi vua và triều đình tàn ác của y.
==> Mã Lương dùng bút thần để tiêu diệt, trừng trị những kẻ có quyền lực, tham lam, độc ác, chỉ biết bóc lột dân chúng và ăn chơi hưởng thụ

Câu 3: (Trang 85 - SGK Ngữ văn 6) Mã Lương đã vẽ những gì cho người nghèo khổ và cho những kẻ tham lam? Hãy đánh giá ngòi bút thần của Mã Lương qua những gì mà Mã Lương đã vẽ.
Bài làm:
a. Với người nghèo
Mã Lương vẽ cuốc cày, đèn, thùng nước, để cho họ có những vật dụng sản xuất, sinh hoạt.
==> Mã Lương đã thể hiện tấm lòng nhân hậu giúp đỡ hết lòng những người cùng khổ. Đó là những người dân lao động lương thiện, chăm chỉ nhưng nghèo khó, không có công cụ lao độngb. Với tên địa chủ
Hắn rất tham lam độc ác, bắt Mã Lương để dụ dỗ dọa nạt, bắt vẽ cho mình để trở nên giàu có hơn. Vì vậy, Mã Lương đã vẽ cung tên bắn hắn
==> Nhằm trừng phạt kẻ giàu có mà vẫn còn tham lam, hung hăng, ác độc, không làm chỉ muốn hưởng thụ.c. Với nhà vua
Khi bắt buộc phải vẽ, Mã Lương đã làm trái yêu cầu của vua, Mã Lương vẽ cóc, gà trụi lông thay vì vẽ rồng, phượng.
Nhà vua cướp bút để vẽ nhưng cây bút thần chỉ hiệu nghiệm trong tay Mã Lương.
Mã Lương chấp nhận vẽ biển cả, vẽ thuyền cho vua đi để vẽ sóng dữ dội chôn vùi vua và triều đình tàn ác của y.
==> Mã Lương dùng bút thần để tiêu diệt, trừng trị những kẻ có quyền lực, tham lam, độc ác, chỉ biết bóc lột dân chúng và ăn chơi hưởng thụ

Câu 3: (Trang 85 - SGK Ngữ văn 6) Mã Lương đã vẽ những gì cho người nghèo khổ và cho những kẻ tham lam? Hãy đánh giá ngòi bút thần của Mã Lương qua những gì mà Mã Lương đã vẽ.
Bài làm:
a. Với người nghèo
Mã Lương vẽ cuốc cày, đèn, thùng nước, để cho họ có những vật dụng sản xuất, sinh hoạt.
==> Mã Lương đã thể hiện tấm lòng nhân hậu giúp đỡ hết lòng những người cùng khổ. Đó là những người dân lao động lương thiện, chăm chỉ nhưng nghèo khó, không có công cụ lao độngb. Với tên địa chủ
Hắn rất tham lam độc ác, bắt Mã Lương để dụ dỗ dọa nạt, bắt vẽ cho mình để trở nên giàu có hơn. Vì vậy, Mã Lương đã vẽ cung tên bắn hắn
==> Nhằm trừng phạt kẻ giàu có mà vẫn còn tham lam, hung hăng, ác độc, không làm chỉ muốn hưởng thụ.c. Với nhà vua
Khi bắt buộc phải vẽ, Mã Lương đã làm trái yêu cầu của vua, Mã Lương vẽ cóc, gà trụi lông thay vì vẽ rồng, phượng.
Nhà vua cướp bút để vẽ nhưng cây bút thần chỉ hiệu nghiệm trong tay Mã Lương.
Mã Lương chấp nhận vẽ biển cả, vẽ thuyền cho vua đi để vẽ sóng dữ dội chôn vùi vua và triều đình tàn ác của y.
==> Mã Lương dùng bút thần để tiêu diệt, trừng trị những kẻ có quyền lực, tham lam, độc ác, chỉ biết bóc lột dân chúng và ăn chơi hưởng thụ

Câu 5: (Trang 85 - SGK Ngữ văn 6) Hãy nêu ý nghĩa của truyện Cây bút thần.
Bài làm:
Thể hiện quan niệm của nhân dân về công lý xã hội :
Những người lao động nghèo khổ và bị áp bức luôn yêu thương nhau và nhận được sự giúp đỡ, “ở hiền gặp lành”
Kẻ thống trị và cường quyền tham lam, độc ác nhất định bị tiêu diệt và trừng trị thích đáng.
Truyện còn thể hiện mơ ước và niềm tin vào những khả năng kì diệu của con người.
Thông qua truyện, dân gian cũng gửi gắp thông điệp: mỗi người cần có sự đam mê và nỗ lực cố gắng, nuôi dưỡng tài năng và trí tuệ của mình.

Trả lời câu 1 (trang 85 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Mã Lương thuộc một kiểu nhân vật rất phổ biến nào trong truyện cổ tích? Hãy kể tên một số nhân vật tương tự trong truyện cổ tích mà em biết.

Lời giải chi tiết:

- Mã Lương thuộc kiểu nhân vật có tài năng kì lạ - kiểu nhân vật rất phổ biến trong truyện cổ tích.

- Một số nhân vật tương tự: Ba chàng thiện nghệ (chàng bắn giỏi, chàng Lặn giỏi, chàng chữa bệnh giỏi), Thạch Sanh...

Trả lời câu 2 (trang 85 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Những điều gì đã giúp cho Mã Lương vẽ giỏi như vậy? Những điều ấy quan hệ với nhau ra sao?

Lời giải chi tiết:

* Những điều giúp Mã Lương vẽ giỏi:

- Mã Lương say mê, cần cù chăm chỉ, cộng với sự thông minh và khiếu vẽ sẵn có.

- Mã Lương được thần cho cây bút thần bằng vàng để vẽ được vật có khả năng như thật.

* Những nguyên nhân nói trên quan hệ chặt chẽ với nhau. Thần cho Mã Lương cây bút thần chứ không phải vật gì khác và cũng chỉ có Mã Lương chứ không phải ai khác được thần cho bút thần.

Trả lời câu 3 (trang 85 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Mã Lương đã vẽ gì cho những người nghèo khổ và cho những kẻ tham lam? Hãy đánh giá ngòi bút thần của Mã Lương qua những gì mà Mã Lương vẽ.

Lời giải chi tiết:

* Mã Lương dùng cây bút thần vẽ cho tất cả những người nghèo trong làng. Nhà nào không có cày, em vẽ cho cày. Nhà nào không có cuốc, em vẽ cho cuốc. Nhà nào không có đèn, em vẽ cho đèn...

Mã Lương vẽ cho dân làng không phải là thóc gạo, nhà cửa, vàng bạc... mà là cái cuốc, cái cày, cái đèn, cái thùng. Điều này có ý nghĩa sâu sắc. Mã Lương đã không vẽ của cải vật chất có sẵn để hưởng thụ mà vẽ các công cụ cần thiết cho cuộc sống để người dân sản xuất, sinh hoạt, tạo ra thóc gạo, nhà cửa và của cải khác. Của cải mà con người hưởng thụ phải do chính con người tạo ra.

* Mã Lương dùng bút thần chống lại tên địa chủ và tên vua tham lam, độc ác:

- Vẽ mũi tên lao đúng họng tên địa chủ, hắn ngã nhào xuống đất.

- Vua bắt em vẽ con rồng, con phượng, em vẽ con cóc ghẻ và con gà trụi lông xấu xí, bẩn thỉu, nhảy nhót tứ tung bên cạnh nhà vua.

- Vẽ một chiếc thuyền buồm lớn, gió mạnh, sóng nổi dữ dội, sóng biển xô vào thuyền hết đợt này đến đợt khác nhấn chìm nhà vua.

* Chúng ta nhận thấy: từ chỗ Mã Lương không vẽ gì cho tên địa chủ trong làng đến chỗ vẽ ngược hẳn ý muôn của vua; từ chỗ trừng trị kẻ ác để thoát thân đến chỗ chủ động diệt kẻ ác lớn nhất để trừ hoạ cho mọi người, Mã Lương như người được trao sứ mệnh vung bút thần lên để tiêu diệt kẻ ác, thực hiện công lí.

Trả lời câu 4 (trang 85 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Truyện Cây bút thần được xây dựng theo trí tưởng tượng rất phong phú và độc đáo của nhân dân. Theo em những chi tiết nào trong truyện là lí thú và gợi cảm hơn cả?

Lời giải chi tiết:

Cây bút thần lí thú và gợi cảm ở chỗ:

- Là phần thưởng xứng đáng cho Mã Lương

- Có những khả năng kì diệu

- Chỉ ở trong tay Mã Lương, bút thần mới tạo ra được những vật như mong muốn, còn ở trong tay những kẻ ác, nó tạo ra những điều ngược lại.

- Cây bút thần thực hiện công lí của nhân dân: giúp đỡ người nghèo khó và trừng trị kẻ tham lam độc ác. Nó cũng thể hiện ước mơ về những khả năng kì diệu của con người.

Trả lời câu 5 (trang 85 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Hãy nêu ý nghĩa của truyện Cây bút thần.

Lời giải chi tiết:

Ý nghĩa của truyện Cây bút thần:

- Thế hiện quan niệm của nhân dân về công lí xã hội: Những người chăm chỉ tốt bụng, thông minh được nhận phần thưởng xứng đáng; kẻ độc ác, tham lam bị trừng trị.

- Khẳng định tài năng phải phục vụ nhân dân, phục vụ chính nghĩa, chống lại cái ác.

- Khẳng định nghệ thuật chân chính thuộc về nhân dân.

- Thể hiện ước mơ và niềm tin về khả năng kì diệu của con người.

Luyện tập

Nhắc lại khái niệm truyện cổ tích và kể tên những truyện cổ tích mà em được học.

Lời giải chi tiết:

Truyện cổ tích là loại truyện dân gian kể về cuộc đời của một số kiểu nhân vật quen thuộc (nhân vật bất hạnh, nhân vật dũng sĩ, nhân vật thông minh, nhân vật ngốc nghếch...).

Truyện cổ tích thường có yếu tố hoang đường, thể hiện ước mơ, niềm tin của nhân dân về chiến thắng cuổì cùng của cái thiện đối với cái ác.

* Những truyện cổ tích được học:

- Thạch Sanh

- Em bé thông minh.

- Cây bút thần.

Tóm tắt

Mã Lương là cậu bé mồ côi nhà nghèo những ham học vẽ. Một hôm em nằm mơ thấy cụ già tóc bạc tặng em chiếc bút thần bằng vàng. Em nhận và cám ơn, từ đó Mã Lương dùng bút vẽ dụng cụ lao động cho người dân nghèo. Tên địa chủ biết được bắt nhốt, bỏ đói em trong chuồng ngựa. Mã Lương vẽ thang, ngựa để trốn thoát, em vẽ cung tên bắn chết tên địa chủ đang đuổi theo.

Mã Lương vẽ tranh sơ ý làm lộ chuyện cây bút thần. Nhà vua tham lam, tàn ác bắt em vẽ của cải nhưng Mã Lương không vẽ. Vua cướp bút vẽ vàng thành thỏi đá và mãng xà. Vua đành dụ dỗ Mã Lương vẽ biển và thuyền. Cuối cùng vua và triều đình đi chơi trên biển, Mã Lương vẽ cuồng phong nhấn chìm vua và bọn quan tham.

Bố cục

- Đoạn 1 (Từ đầu … đến “em vẽ cho thùng”): Mã Lương học vẽ, có được bút thần. Em dùng cây bút để vẽ công cụ lao động cho người nghèo khổ.

- Đoạn 2 (Tiếp theo … đến “phóng như bay”): Mã Lương trừng trị tên địa chủ tham lam.

- Đoạn 3 (Tiếp theo … đến “những lớp sóng hung dữ”): Mã Lương dùng bút thần trừng trị tên vua độc ác, tham lam.

- Đoạn 4 (Còn lại): Truyền tụng về Mã Lương và cây bút.

Nội dung chính

Truyện kể về sức mạnh kì diệu của cây bút thần, thể hiện quan niệm của nhân dân về công lí xã hội, về mục đích của tài năng nghệ thuật, nói lên ước mơ về khả năng kì diệu của con người.

I - KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM VỮNG

1. Tóm tắt truyện

Mã Lương là cậu bé mồ côi, nhà nghèo nhưng thông minh và rất say mê học vẽ. Em vẽ khắp nơi trong núi, ven sông, ở nhà,... Nhưng em không mua được bút vẽ.

Một hôm nằm mơ em được cụ già râu tóc bạc phơ cho chiếc bút thần bằng vàng. Mã Lương cảm ơn và vô cùng vui sướng.

Mã Lương vẽ chim, chim bay lên trời, vẽ cá, cá trườn xuống sông. Em vẽ cuốc, vẽ cày, vẽ đèn, vẽ thùng múc nước cho người nghèo.

Tên địa chủ biết chuyện sai đầy tớ bắt Mã Lương về vẽ cho hắn. Mã Lương từ chối. Hắn tức giận giam Mã Lương vào chuồng ngựa và bỏ đói.

Mã Lương vẽ bánh để ãn, vẽ lò để sưởi. Tên địa chủ tức giận sai đầy tớ giết Mã Lương để cướp bút thần. Mã Lương vẽ thang để trèo ra ngoài, vẽ ngựa để chạy trốn, vẽ cung tên bắn chết tên địa chủ đang cầm dao đuổi theo.

Mã Lương vẽ tranh bán vì sơ ý nên lộ chuyện bút thần. Nhà vua tàn ác bắt Mã Lương vẽ theo ý hắn. Mã Lương không chịu. Vua sai vẽ rồng, Mã Lương vẽ cóc ghẻ. Vua sai vẽ phượng, Mã Lương vẽ con gà trụi lộng. Vua cướp bút thần vẽ núi vàng nhưng thành núi đá, vẽ thỏi vàng thành ra mãng xà. Vua đành dụ dỗ Mã Lương.

Mã Lương vờ đồng ý. Cậu vẽ biển, vẽ thuyền cho vua và triều đình đi chơi, vẽ cuồng phong nhấn chìm thuyền của tên vua.

Không ai biết rõ Mã Lương sau đó đi đâu.

2. Cây bút thần là câu chuyện về Mã Lương - cậu bé có tài năng kì lạ. Nhờ thông minh, say mê, kiên trì học vẽ nên Mã Lương có được cây bút thần để giúp đỡ người lao động, trùng phạt kẻ tàn ác. Câu chuyện nói lên khát vọng muốn có công cụ tốt để lao động và khẳng định nghệ thuật chân chính phục vụ nhân dân lao động.

II- HƯỚNG DẪN ĐỌC - HlỂU VĂN BẢN

Câu 1*. Mã Lương thuộc kiểu nhân vật phổ biến trong truyện cổ tích. Đó là kiểu nhân vật có tài lạ, luôn luôn dùng tài năng để giúp đỡ người nghèo, chống lại kẻ độc ác, tham lam. Một số nhân vật tương tự: Thạch Sanh, Sọ Dừa,...

Câu 2. Mã Lương có tài vẽ giỏi như vậy là vì sự say mê học vẽ và năng khiếu sẵn có của em. Hơn nữa, em lại có trong tay một cây bút thần bằng vàng do một cụ già cho em trong giấc mơ. Cây bút thần chính là phần thưởng cho Mã Lương, một em nhỏ có tài, có niềm say mê học tập.

Nhờ có cây bút thần mà Mã Lương vẽ đạt được trình độ cao hơn, vẽ được tất cả vật dụng và các con vật sống thật. Nhưng chỉ có Mã Lương mới sử dụng được cây bút thần như ý muốn chứ không phải ai khác. Đó là mối quan hệ chặt chẽ giữa tài năng, đức độ và sự thần kì.

Câu 3. Đối với những người nghèo, Mã Lương đã vẽ những vật dụng cần thiết cho họ. Mã Lương đã vẽ cày, cuốc, thùng, đèn chứ không phải lúa gạo hay các thức ăn sẵn. Đó là những công cụ, vật dụng để mọi người có thể làm ra của cải.

- Với những kẻ tham lam, Mã Lương kiên quyết cự tuyệt không vẽ như với tên địa chủ. Còn với tên vua thì hắn yêu cầu một đường, Mã Lương lại vẽ một nẻo. Bảo vẽ rồng thì vẽ con cóc ghẻ. Bảo vẽ phượng thì vẽ con gà trụi lông.

- Mã Lương đã vẽ các phương tiện để trốn thoát khỏi nhà địa chủ và trừng trị hắn. Em giả vờ nghe theo lời vua, vẽ biển rồi vẽ bão tố nhấn chìm tên vua độc ác.

- Mã Lương đã vẽ cho những người nghèo, cự tuyệt vẽ cho những kẻ tham lam, độc ác. Mã Lương đã vẽ tên bắn chết gã địa chủ hung ác, vẽ bão tố nhấn chìm tên vua tham lam, độc ác. Mã Lương như là người được trao sứ mệnh giúp đỡ dân nghèo, tiêu diệt kẻ tàn ác tham lam.

Câu 4. Truyện Cây bút thần được xây dựng theo trí tưởng tượng phong phú và độc đáo của nhân dân. Trong truyện có nhiều chi tiết lí thú và gợi cảm. Chẳng hạn như s'ự say mê học vẽ của Mã Lương, giấc mơ nhận được cây bút, Mã Lương ngồi ăn bánh nưóĩig trong chuồng ngựa,... Nhưng có lẽ lí thú nhất là khi Mã Lương cãi lệnh vua, vẽ ra những con vật bẩn thỉu, và tên vua bất lực khi vẽ núi vàng, vẽ thỏi vàng. Hắn biết không thể sử dụng được bút thần nếu không có Mã Lương. Và Mã Lương đã dùng mẹo vờ đồng ý rồi vẽ biển, vẽ cuồng phong để dìm chết tên vua độc ác.

Câu 5. Ý nghĩa của truyện Cây bút thần:

- Cây bút thần thể hiện ước mơ của nhân dân có được sức mạnh kì diệu để giúp đỡ những người lao động bình thường và trừng phạt những kẻ tham lam, độc ác.

- Truyện cũng khẳng định tài năng chỉ có thể phát huy được tác dụng khi phục vụ nhân dân, thực hiện những mục đích chính nghĩa.

- Cây bút thần khẳng định nghệ thuật chân chính đạt được nhờ say mê, tài năng và quyết tâm của con người. Nghệ thuật đó phục vụ nhân dân lao động. Truyện cũng thể hiện mơ ước và niềm tin vào khả năng kì diệu của con người.

III - HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP

1. Muốn kể diễn cảm truyện này, ngoài việc phải thể hiện được thứ tự các tình tiết của câu chuyện, cẩn xác định rõ giọng kể:

- Giọng trần thuật (Ví dụ: “Người ta kể lại rằng, ngày xưa có một em bé rất thông minh tên là Mã Lương... một chiếc”);

- Giọng đối thoại (Ví dụ: Đây là cây bút thần, nó sẽ giúp con nhiều”).

Chú ý cạch chuyển giọng hợp lí, làm cho việc đọc trở nên sinh động, hấp dẫn.

2. Nhắc lại định nghĩa truyện cổ tích (mục 1.1. Bài 5).

I. Về thể loại

Văn bản Cây bút thần thuộc thể loại truyện cổ tích. Truyện cổ tích thường có những đặc điểm như:

Phản ánh cuộc sống hằng ngày của nhân dân
Nhân vật trong truyện thường có một số kiểu như: nhân vật bất hạnh (người mồ côi, con riêng, người ngốc nghếch, người có hình dạng xấu xí,…), nhân vật ngốc nghếch, nhân vật có tài năng lỳ lạ, nhân vật thông minh, nhân vật là động vật,…
Thường mang tính hoang đường, kỳ ảo, đóng vai trò là cán cân công lý, thể hiện khát vọng công bằng, niềm tin và ước mơ của nhân dân về sự chiến thắng của cái thiện với cái ác, cái tốt với cái xấu.

II. Tóm tắt

Truyện kể về nhân vật Mã Lương là một cậu bé mồ côi cha mẹ từ nhỏ nhưng cậu rất thông minh và có tài vẽ giỏi, cậu luôn ao ước có một cây bút vẽ. Cậu được thần thưởng cho cây bút thần, từ đó, cậu vẽ các sự vật đều trở thành vật thật. Em vẽ cho dân làng những đồ vật mà họ thiếu, việc đến tai địa chủ, hắn bắt em vẽ cho hắn, nhưng em không vẽ và trừng trị tên địa chủ thích đáng, rồi bỏ đi nơi khác. Đến vùng khác, em vẽ tranh để kiếm sống, nhưng vô tình để lộ tài năng. Nhà vua bắt em về và yêu cầu em vẽ theo ý muốn, nhưng em không vẽ và bị giam vào ngục. Vua cướp bút thần để vẽ nhưng không thành, Mã Lương được thả và đồng ý vẽ theo ý muốn của vua. Em vẽ biển, vẽ sóng to gió lớn để trừng trị tên vua tham lam. Sau đó, không ai biết Mã Lương đi đâu, có người nói em về quê cũ, nhưng có người nói em đi khắp nơ, dùng cây bút thần vẽ cho người nghèo khó.

III. Bố cục

Văn bản Cây bút thần có thể được chia thành 4 đoạn:

Đoạn 1: từ đầu => “em vẽ cho thùng”, nội dung: Mã Lương học vẽ và có bút thần, em vẽ cho người dân nghèo những thứ mà họ cần
Đoạn 2: tiếp => “phóng như bay”, nội dung: Mã Lương dùng bút thần chống lại tên địa chủ
Đoạn 3:tiếp => “lớp sóng hung dữ”, nội dung: Mã Lương dùng cây bút thần để trừng trị tên vua tham lam
Đoạn 4: còn lại, nội dung: những truyền tụng về Mã Lương và cây bút thần

IV. Hướng dẫn soạn bài

Câu 1:

Mã Lương thuộc kiểu nhân vật phổ biến trong truyện cổ tích là nhân vật có tài năng lỳ lạ, luôn dùng tài năng của mình để giúp đỡ mọi người và trừng trị những kẻ độc ác, tham lam. Một số nhân vật tương tự trong truyện cổ tích giống với Mã Lương là Thạch Sanh, Sọ Dừa,…

Câu 2:

Những yếu tố đã giúp Mã Lương vẽ giỏi:

Do em chăm chỉ luyện tập hằng ngày, có năng khiếu và lòng đam mê hội họa
Những bức tranh mà em vẽ là do những kiến thức thực tế hằng ngày mà em tiếp xúc
Được thần ban cho cây bút thần để thổi linh hồn cho vật vẽ
Có thể nói, tài năng của Mã Lương là do em có lòng đam mê, có năng khiếu thực sự kết hợp với những ngày tháng khổ công tập luyện, là sự quan sát và tiếp xúc với cuộc sống xung quanh mình. Chỉ Mã Lương mới có thể sử dụng cây bút thần, chứng tỏ em là một cậu bé có tài năng, đức độ, xứng đáng được sở hữu báu vật này.

Câu 3:

Đối với những con người nghèo khổ, Mã Lương vẽ cho họ những vật dụng lao động hằng ngày, từ cái cày, cái cuốc, cái thùng,… để họ tự mình lao động và kiếm ra của cải vật chất. Việc làm này của Mã Lương là hoàn toàn đúng đắn, em đã giúp người dân giảm bớt gánh nặng trong cuộc sống, nhưng vẫn đề cao sự quan trọng của lao động trong đời sống.

Đối với những người tham lam, Mã Lương hoàn toàn cự tuyệt việc vẽ theo ý muốn của chúng hoặc là em vẽ khác yêu cầu để chế giễu và cuối cùng trừng trị chúng thích đáng.

Qua những điều trên, chúng ta có thể nhận thấy, Mã Lương được các vị thần tin tưởng và giao cho cây bút thần cũng là giao cho em sứ mệnh giúp đỡ những người nghèo khó và trừng trị những kẻ tham lam, độc ác.

Câu 4:

Trong truyện, có rất nhiều những chi tiết lí thú và gợi cảm:

Mã Lương vẽ chim, chim tung cánh bay và cất tiếng hót. Mã Lương vẽ cá, cá bơi lội tung tăng
Mã Lương dùng cây bút thần để vẽ bánh để ăn, vẽ lò để sưởi và vẽ thang để trốn thoát
Nhà vua bắt Mã Lương vẽ rồng, em lại vẽ một con cóc ghẻ, bắt vẽ phượng, em lại vẽ một con gà trụi lông
Nhà vua bắt Mã Lương vẽ biển, em vẽ biển, vẽ cá, vẽ thuyền cho nhà vua ra khơi, cuối cùng em vẽ trận cuồng phong để trừng trị những kẻ tham lam, độc ác. Sự trừng phạt này khiến cho người đọc rất hả hê, đây có thể coi là một chi tiết đắt giá trong truyện, cái ác luôn bị tiêu diệt

Câu 5:

Ý nghĩa của truyện Cây bút thần:

Truyện thể hiện ước mơ của nhân dân có được sức mạnh và khả năng kỳ diệu để giúp đỡ những người nghèo khổ, đồng thời trừng phạt những con người tham lam, độc ác. Bên cạnh đó, truyện cũng nhằm khắng định nghệ thuật chân chính phải được nuôi dưỡng từ thực tế, gắn liền với tài năng, đức độ, tinh thần say mê sáng tạo và chỉ có ý nghĩa khi nó phục vụ cho mục đích chính đáng của con người. Truyện cũng thể hiện ước mơ và niềm tin vào khả năng kỳ diệu của con người.

Câu 1* trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Mã Lương thuộc một kiểu nhân vật rất phổ biến nào trong truyện cổ tích? Hãy kể tên một số nhân vật tương tự trong truyện cổ tích mà em biết.

Trả lời

Mã Lương thuộc kiểu nhân vật có tài lạ, luôn dùng tài năng để giúp đỡ mọi người, chống lại kẻ tham lam, độc ác… rất phổ biến trong truyện cổ tích. Trong truyện cổ tích Việt Nam có một số nhân vật tương tự Mã Lương như Thạch Sanh, Sọ Dừa…

Câu 2 trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Những điều gì đã giúp cho Mã Lương vẽ giỏi như vậy? Những điều ấy có quan hệ với nhau ra sao?

Trả lời

Những yếu tố đã giúp cho Mã Lương vẽ giỏi:

– Em dốc lòng, hằng ngày chăm chỉ luyện tập, không bỏ phí một ngày, Mã Lương có năng khiếu và đam mê hội họa.

– Những bức tranh của em vẽ là do kiến thức thực tế hằng ngày mà em tiếp xúc.

– Được thần ban cho cây bút để thổi linh hồn cho vật vẽ.

– Tài năng kỳ lạ của Mã Lương là sự kết hợp của lòng đam mê, khổ công tập luyện; là sự quan sát và tiếp xúc thực tế cuộc sống quanh mình. Chỉ Mã Lương mới có thể sử dụng cây bút thần, cho thấy em là có người tài năng, đức độ, xứng đáng sở hữu cây bút thần.

Câu 3 trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Mã Lương đã vẽ gì cho những người nghèo khổ và cho những kẻ tham lam? Hãy đánh giá ngòi bút thần của Mã Lương qua những gì mà Mã Lương đã vẽ.

Trả lời

Với những người nghèo, Mã Lương không vẽ những của cải sẵn có để hưởng thụ. Em vẽ cho họ cái cày, cái cuốc, cái thùng – những vật dụng sinh hoạt và phương tiện lao động để sản xuất ra của cải vật chất. Việc làm của Mã Lương rất có ý nghĩa, em giúp làm nhẹ bớt gánh nặng trong cuộc sống của người nghèo, nhưng vẫn đề cao sự quan trọng của việc lao động.

Với những kẻ tham lam, độc ác, hoặc là Mã Lương kiên quyết cự tuyệt (như đối với tên địa chủ) hoặc là em chế giễu (vẽ con cóc, con gà trụi lông cho vua). Cuối cùng em dùng cây bút thần để kết liễu bọn chúng.

Mã Lương được các vị thần linh tặng cây bút thần cũng có nghĩa là được trao sứ mệnh giúp đỡ dân nghèo, trừ diệt những kẻ tàn ác, tham lam.

Câu 4 trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Truyện kể này được xây dựng theo trí tưởng tượng rất phong phú và độc đáo của nhân dân. Theo em, những chi tiết nào trong truyện là lí thú và gợi cảm hơn cả?

Trả lời

Trong truyện có nhiều chi tiết lí thú và gợi cảm:

– Mã Lương vẽ chim, chim tung cánh bay và cất tiếng hót. Mã Lương vẽ cá, cá bơi lội tung tăng.

– Mã Lương dùng cây bút thần vẽ bánh để ăn, vẽ lò để sưởi.

– Vua bắt Mã Lương vẽ rồng, em vẽ một con cóc ghẻ, bắt vẽ phượng em lại vẽ một con gà trụi lông.

– Mã Lương giả vờ theo ý nhà vua, em vẽ biển, vẽ cá, vẽ cả thuyền cho vua đi xem cá, cuối cùng em vẽ cuồng phong bão tố nhấn chìm tên vua tham lam. Sự trừng phạt của Mã Lương diễn ra trong một thời gian dài khiến ta rất hả hê. Đây có thể nói là một trong những chi tiết đắt giá của truyện. Cái ác luôn luôn bị tiêu diệt.

Câu 5 trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Hãy nêu ý nghĩa của truyện Cây bút thần.

Trả lời

Truyện Cây bút thần thể hiện ước mơ của nhân dân có được sức mạnh và khả năng kì diệu để giúp đỡ những người dân nghèo lao động hiệu quả hơn, đồng thời trừng phạt những kẻ tham lam, độc ác. Truyện nhằm khẳng định nghệ thuật chân chính phải được nuôi dưỡng từ thực tế, gắn liền với tài năng, đức độ, tinh thần say mê sáng tạo và chỉ có ý nghĩa khi nó phục vụ cho những mục đích chính đáng của con người. Truyện còn thể hiện mơ ước và niềm tin vào những khả năng kì diệu của con người.

Luyện tập

Bài 1 trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Hãy kể diễn cảm truyện Cây bút thần

Trả lời

Khi kể diễn cảm truyện Cây bút thần, các bạn cần chú ý đảm bảo đầy đủ các chi tiết diễn ra trong câu chuyện. Ngoài ra, cần chú ý đến giọng điệu của các nhân vật. Ví dụ như, lúc đối đáp với viên quan thì Mã Lương sẽ nói giọng như thế nào. Để tăng độ diễn cảm của câu chuyện thì bạn nên sử dụng các từ ngữ giàu tính biểu cảm như: thật là, vô cùng, biết bao, thiệt lạ,…

Bài 2 trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Nhắc lại định nghĩa truyện cổ tích và kể tên những truyện cổ tích mà em đã học.

Trả lời

* Truyện cổ tích là loại truyện dân gian kể về cuộc đời của một số kiểu nhân vật quen thuộc (nhân vật bất hạnh, nhân vật dũng sĩ, nhân vật thông minh, nhân vật ngốc nghếch…).

Truyện cổ tích thường có yếu tố hoang đường, thể hiện ước mơ, niềm tin của nhân dân về chiến thắng cuổì cùng của cái thiện đối với cái ác.

* Những truyện cổ tích mà em đã được học:

– Thạch Sanh

– Em bé thông minh.

– Cây bút thần.

Ghi nhớ

Cây bút thần là truyện cổ tích về nhân vật có tài năng kì lạ. Cây bút thần với những khả năng, sức mạnh kì diệu của nó là chi tiết tưởng tượng, thần kì đặc sắc. Truyện thể hiện quan niệm của nhân dân về công lí xa hội, về mục đích của tài năng nghệ thuật, đồng thời thể hiện ước mơ về những khả năng kì diệu của con người.

Tóm tắt truyện Cây bút thần

Mã Lương là một em bé thông minh, mồ côi nghèo khổ say mê học vẽ, vẽ giỏi, ao ước có một cây bút vẽ. Được thần thưởng cho cây bút thần. Có bút thần trong tay em vẽ các sự vật trở thành vật thật. Em vẽ cho người nghèo công cụ lao động. Việc đến tai tên địa chủ, em bị hắn bắt vẽ theo ý hắn. Mã Lương kiên quyết không vẽ, trừng trị hắn rồi bỏ đi vùng khác.

Em vẽ tranh để kiếm sống, sơ ý để lộ tài năng. Vua đã bắt em về vẽ theo ý muốn. Mã Lương chống lại nên bị bắt giam vào ngục. Vua cướp bút thần để vẽ nhưng không thành. Mã Lương được thả, em vờ đồng ý, rồi vẽ biển, vẽ sóng to gió lớn trừng trị tên vua tham lam, độc ác. Mã Lương trở về với nhân dân đem tài năng vẽ cho người nghèo khổ.