Top 6 Bài soạn "Cụm động từ" lớp 6 hay nhất

Giải câu 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 trang 75 Sách bài tập (SBT) Ngữ văn 6. 4. So sánh ý nghĩa của những phụ ngữ đứng trước động từ trong các câu sau :

Bài tập

1. Bài tập 1, trang 148 -149, SGK.

2. Bài tập 2, trang 149, SGK.

3. Bài tập 3, trang 149, SGK.

4. So sánh ý nghĩa của những phụ ngữ đứng trước động từ trong các câu sau :

a) - Tôi đã đọc quyển sách này.

- Tôi mới đọc quyển sách này.

b) - Tôi sẽ đi nghỉ mát

- Tôi sắp đi nghỉ mát.

5. Điền các phụ ngữ thích hợp vào chỗ trống :

a) Hôm qua, bạn Nam đến lúc tôi... đá cầu. (phụ ngữ chỉ quan hệ thời gian)

b) Nam thích đá bóng, tôi ... thích đá bóng. (phụ ngữ chỉ sự tiếp diễn tương tự)

c) Hằng ngày, tôi... dậy sớm tập thể dục. (phụ ngữ chỉ sự tiếp diễn tương tự)

d) Tôi... làm bài đến chiều tôi mới làm. (phụ ngữ chỉ sự phủ định)

6. Nêu ý nghĩa của các phụ ngữ được in đậm trong những câu sau :

a) Khi về nhà, em vẽ các đồ đạc trong nhà lên tường [...].

(Theo Cây bút thần)

b) Ngựa phi suốt mấy ngày đêm ròng rã [...].

(Theo Cây bút thần)

c) Sau cùng, Mã Lương dừng chân ở một thị trấn nhỏ.

(Theo Cây bút thần)

d) Cuối cùng, triều đình đành tìm cách giữ sứ thần ở công quán để có thì giờ đi hỏi ý kiến em bé thông minh nọ.

(Theo Em bé thông minh)

7. Dựa theo truyện Cây bút thần, trả lời mỗi câu hỏi sau bằng một câu :

a) Mã Lương thích học vẽ từ bao giờ ?

b) Mã Lương vẽ cho người nghèo trong làng những gì ?

c) Khi bị nhốt trong chuồng ngựa, Mã Lương vẽ cái thang để làm gì ?

d) Sau khi trốn khỏi nhà tên địa chủ, Mã Lương dừng lại ở đâu ?

đ) Vua sai triều thần đón Mã Lương về đâu ?

e) Vì sao vua chết ?

8. Dựa vào bài tập trên, em hãy cho biết ý nghĩa của từng loại phụ ngữ. Tìm thêm những câu hỏi khác cho mỗi loại phụ ngữ.

Gợi ý làm bài

Câu 1. Trước hết, HS tìm động từ có trong những câu đã cho, sau đó tìm các động từ có phụ ngữ đi kèm để xác định các cụm động từ. Ví dụ :

a) còn đang đùa nghịch ở sau nhà

Câu 2. HS căn cứ vào mô hình của cụm động từ trong SGK để sắp xếp các cụm động từ đã tìm được ở bài tập 1 vào các phần tương ứng. Ví dụ :

Phần trước

Phần trung tâm

Phần sau

còn đang

đùa nghịch

ở sau nhà

Câu 3. Các từ chưa, không in đậm trong bài tập đều có ý nghĩa phủ định hành động.

Để tìm xem việc dùng các phụ ngữ này nói lên điều gì về trí thông minh của em bé, HS dựa vào ý nghĩa của hai từ chưa và không. Chưa : hành động còn có thể xảy ra trong tương lai; không : hành động không xảy ra. Có thê thấy : Cậu bé hỏi vặn lại viên quan ngay khi cha cậu bé mới bắt đầu suy nghĩ, chưa tìm ra cách trả lời. Sau khi cậu bé hỏi vặn, viên quan đã suy nghĩ mà không tìm được lời đáp lại.

Câu 4. Bài tập yêu cầu HS so sánh ý nghĩa của hai cặp từ:

a) đã - mới

b) sẽ - sắp

HS chú ý phân biệt về khả năng chỉ quan hệ thời gian của từng phụ ngữ trong câu.

Câu 5. Trong ngoặc đơn phía sau mỗi câu đã nêu yêu cầu mỗi câu điền loại phụ ngữ gì. HS chọn các từ thích hợp để điền. Ví dụ:

- Phụ ngữ chỉ quan hệ thời gian : đã, từng, mới, đang, sẽ, sắp,...

- Phụ ngữ chỉ sự tiếp diễn tương tự : vẫn, cứ, còn, cũng, thường, hay,...

- Phụ ngữ chỉ sự phủ định : không, chưa, chẳng,...

Câu 6. HS dựa vào các ý nghĩa của phụ ngữ nêu dưới đây để xác định ý nghĩa của từng phụ ngữ theo yêu cầu của bài tập:

- chỉ đối tượng của hành động;

- chỉ hướng hành động;

- chỉ địa điểm hành động;

- chỉ thời gian hành động;

- chỉ mục đích hành động ;

- chỉ nguyên nhân hành động;

- chỉ phương tiện hành động;

- chỉ cách thức hành động.

Lưu ý: Có thể có hơn một phụ ngữ đi kèm động từ. Ví dụ, trong câu a : Khi về nhà,, em vẽ các đồ đạc trong nhà lên tường. Cụm động từ về nhà chỉ có một phụ ngữ nhà (chỉ hướng hành động); còn cụm động từ vẽ các đồ đạc trong nhà lên tường có hai phụ ngữ :

các đồ đạc trong nhà (chỉ đối tượng)

lên tường (chỉ hướng)

HS tự làm các câu b, c, d

Câu 7. HS đọc lại truyện Cây bút thần, chú ý đến những chi tiết phục vụ cho việc trả lời câu hỏi.

HS dựa vào những chi tiết đó để trả lời câu hỏi. Lưu ý có những chỗ phải tổng hợp khái quát thành phụ ngữ. Ví dụ, đối với câu hỏi b không thể dùng toàn bộ lời văn như có trong truyện để trả lời, mà phải tổng hợp lại, chẳng hạn, có thể trả lời như sau: Mã Lương vẽ cho người nghèo trong làng cày, cuốc, đèn, thùng,... hoặc: Mã Lương vẽ cho người nghèo trong làng những thứ cần thiết cho cuộc sống...

Câu 8. HS dựa vào những câu hỏi và câu trả lời ở bài tập 7, xác định ý nghĩa của các phụ ngữ. Ví dụ : câu Mã Lương thích học vẽ từ nhỏ, có phụ ngữ từ nhỏ chỉ thời gian hành động.

Tương tự, HS xác định ý nghĩa của các loại phụ ngữ khác như : (vẽ) những gì ? ứng với loại phụ ngữ chỉ đối tượng hành động ; để làm gì ? ứng với loại phụ ngữ chỉ mục đích hành động ; như thế nào ?ứng với loại phụ ngữ chỉ cách thức hành động ; ở đâu ? ứng với loại phụ ngữ chỉ địa điểm hành động ; (về) đâu ? ứng với loại phụ ngữ chỉ hướng hành động ; vì sao ? ứng với loại phụ ngữ chỉ nguyên nhân hành động.

I. Cụm động từ là gì

1. Câu 1 trang 147 SGK văn 6 tập 1

Từ “đã”, “nhiều nơi” bổ sung ý nghĩa cho từ “đi”

Từ “cũng” và cụm từ “những câu đố oái oăm để hỏi mọi người” bổ sung ý nghĩa cho từ “ra”

2. Câu 2 trang 147 SGK văn 6 tập 1:

Nếu bỏ các từ ngữ im đậm chỉ còn lại động từ. Các từ mang sắc thái nhấn mạnh chỉ thời gian, đặc điểm,… mà bổ sung cho động từ sẽ không còn nữa khiến câu trở nên cụt ngủn, khó hiểu.

3. Câu 3 trang 147 SGK văn 6 tập 1

Cụm động từ: “ đi lại trên đường”

Đặt câu: “ Tết đến, xe cộ đông đúc đi lại trên đường”.

→ Cụm động từ đóng vai trò là vị ngữ trong câu

II. Các loại động từ chính

Câu 1 trang 148 SGK văn 6 tập 1:

Phụ trước - Trung tâm - Phụ sau

đã - đi - nhiều nơi

cũng - ra - những câu đố oái oăm

Câu 2 trang 148 SGK văn 6 tập 1:

- Những từ làm phụ ngữ ở phần trước: đã, sẽ, đang, sắp…

- Những từ làm phụ ngữ phía sau bổ sung cho phần trung tâm: thường là các danh từ

III. Luyện tập:

Câu 1 trang 148 SGK văn 6 tập 1:

Các cụm động từ :

a) đang đùa nghịch

b) - yêu thương Mị Nương hết mực

- muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng

c) đành tìm cách giữ sứ thần ở công quán để có thì giờ đi hỏi ý kiến em bé thông minh

Câu 2 trang 149 SGK văn 6 tập 1:

Phần trước - Phần trung tâm - Phần sau

Còn đang - Đùa nghịch - ở sau nhà

Yêu thương - Mị Nương hết mực

Muốn - kén - Cho con một người chồng thật xứng đáng

Đành - Tìm cách - Giữu sứ thần ở công quán

Đi hỏi - Ý kiến em bé thông minh

Câu 3 trang 149 SGK văn 6 tập 1

Các phụ ngữ in đậm “chưa, không” thể hiện sự lung túng, bối rối của người cha và viên quan. Trong khi cả hai chưa biết trả lời thế nào thì em bé đã thể hiện được trí thông minh của mình.

Qua các từ in đậm này nhấn mạnh được tài trí thông minh, sự sáng suốt, lanh lợi của chú bé.

Câu 4 trang 149 SGK văn 6 tập 1

Mượn câu chuyện nhà hàng bán cá nghe ai “góp ý” về cái tên biển cũng làm theo, truyện “Treo biển” tạo nên tiếng cười vui vẻ. Không những thế truyện đã phê phán nhẹ nhàng nhũng người thiếu chủ kiến khi làm việc, không suy xét kĩ khi nghe theo những ý kiến khác.

- Cụm động từ có trong đoạn: “đã phê phán nhẹ nhàng những người …”

I. CỤM ĐỘNG TỪ LÀ GÌ?

Trả lời câu 1 (trang 147 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Các từ in đậm trong những câu sau bổ sung ý nghĩa nghĩa cho những từ nào?

Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người.

(Em bé thông minh)

Trả lời:

1. các từ in đậm bổ sung ý nghĩa cho:

- đã, nhiều nơi ⟶ đi

- cũng, những câu đố oái oăm ⟶ ra

Trả lời câu 2 (trang 147 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Thử lược bỏ các từ in đậm nói trên rồi rút ra nhận xét về vai trò của chúng.

Trả lời:

Nếu lược bỏ những từ in đậm thì các từ được bổ nghĩa trên trở nên chơ vơ, không có chỗ bám víu, câu trở nên tối nghĩa hoặc vô nghĩa.

Trả lời câu 3 (trang 147 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Tìm một cụm động từ. Đặt câu với cụm động từ ấy rồi rút ra nhận xét về hoạt động trong câu của cụm động từ so với một động từ.

Trả lời:

- Cụm động từ: đang làm bài tập

- Đặt câu: Bạn Hà / đang làm bài tập.

CN VN

- Nhận xét:

+ Động từ làm vị ngữ trong câu.

+ Cụm động từ cũng làm vị ngữ trong câu.

II. CẤU TẠO CỦA CỤM ĐỘNG TỪ

Trả lời câu 1 (trang 148 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Vẽ mô hình cấu tạo cụm động từ đã dẫn ở mục 1 SGK

Trả lời:

Phần trước - Phần trung tâm - Phần sau

đã - đ i- nhiều nơi

cũng - ra- những câu đố oái oăm để hỏi mọi người

Trả lời câu 2 (trang 148 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Những từ ngữ có thể làm phụ ngữ ở phần trước, phần sau cụm động từ:

- Phụ ngữ phần trước:

+ Ví dụ: đã, đang sẽ, hãy, đừng, chớ, không, chưa, chẳng,…

+ Bổ sung cho động từ về các ý nghĩa: quan hệ thời gian; tiếp diễn tương tự; khuyến khích hoặc ngăn cản hành động; khẳng định hoặc phụ định hoạt động.

- Phụ ngữ phần sau:

+ Ví dụ: xong, rồi, tốt, giỏi, sách, nhà…

+ Bổ sung cho động từ về các ý nghĩa: đối tượng, hướng, địa điểm; thời gian, mục đích, nguyên nhân; phương tiện và cách thức hành động.

Phần III: LUYỆN TẬP

Trả lời câu 1 (trang 149 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Tìm các cụm động từ trong những câu sau:

a) Em bé còn đang đùa nghịch ở sau nhà.

(Em bé thông minh)

b) Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.

(Sơn Tinh, Thủy Tinh)

c) Cuối cùng, triều đình đành tìm cách giữ sứ thần ở công quán để có thì giờ đi hỏi ý kiến em bé thông minh nọ.

(Em bé thông minh)

Lời giải chi tiết:

* Các cụm động từ:

a) còn đang đùa nghịch ở sau nhà

b) - yêu thương Mị Nương hết mực

- muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng

c) - đành tìm cách giữ sứ thần ở công quán để có thì giờ đi hỏi ý kiến em bé thông minh nọ

Trả lời câu 2 (trang 149 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Chép các cụm động từ nói trên vào mô hình cụm động từ

Lời giải chi tiết:

Phần trước - Phần trung tâm - Phần sau

còn đang - đùa nghịch - ở sau nhà

yêu thương - Mị Nương hết mực

muốn - kén - cho con một người chồng thật xứng đáng

đành - tìm cách giữ- sứ thần ở lại...

Trả lời câu 3 (trang 149 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Nêu ý nghĩa của các phụ ngữ được in đậm trong đoạn dưới đây. Việc dùng các phụ ngữ này trước động từ miêu tả hành động của người cha và viên quan nói lên điều gì về trí thông minh của chú bé trong truyện Em bé thông minh.

Người cha đứng ngẩn ra chưa biết trả lời thế nào thì đứa con chừng bảy, tám tuổi nhanh miệng hỏi vặn lại quan […]. Viên quan nghe cậu bé hỏi lại như thế thì há hốc mồm sửng sốt, không biết đáp sao cho ổn. Quan thầm nghĩ, nhất định nhân tài ở đây rồi, chả phải tìm đâu mất công.

(Em bé thông minh)

Lời giải chi tiết:

- Phụ ngữ chưa đứng trước các động từ: biết, trả lời mang ý nghĩa phủ định tương đối.

- Phụ ngữ không đứng trước các động từ: biết, đáp mang ý nghĩa phủ định tuyệt đối.

Cả hai phụ ngữ đều cho thấy sự thông minh, nhanh trí của em bé: cha chưa kịp nghĩ ra câu trả lời thì con đã lại một câu mà viên quan cũng không thể trả lời được.

Trả lời câu 4 (trang 149 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Viết một câu trình bày ý nghĩa của truyện Treo biển. Chỉ ra các cụm động từ có trong đoạn văn đó.

Lời giải chi tiết:

Truyện Treo biển đã phê phán những người thiếu lập trường, quan điểm

Cụm động từ:

đã// phê phán// những người thiếu lập trường, quan điểm

Kiến thức cơ bản

- Khái niệm: Cụm động từ là loại tổ hợp từ do động từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành. Nhiều động từ phải có các từ ngữ phụ thuộc đi kèm, tạo thành cụm động từ mới trọn nghĩa. Cụm động từ hoạt động trong câu giống như một động từ.

- Mô hình cấu tạo cụm động từ:

Phần trước
Phần trung tâm
Phần sau
Phụ ngữ bổ sung cho động từ các ý nghĩa: Quan hệ thời gian; sự tiếp diễn tương tự; sự khuyến khích hoặc ngăn cản hành động; sự khẳng định hoặc phủ định hành động,...
Động từ chính
Phụ ngữ bổ sung cho động từ các chi tiết về đối tượng, hướng, địa điểm, thời gian, mục đích, nguyên nhân, phương tiện và cách thức hành động, ...
Soạn bài Cụm động từ siêu ngắn

Dưới đây là nội dung soạn văn 6 bài Cụm động từ ngắn nhất cho các em học sinh tham khảo. Nhưng để các em có thể chuẩn bị bài soạn Cụm động từ đầy đủ, chi tiết hơn thì Đọc tài liệu đã chuẩn bị nhiều cách trình bày đáp án cho từng câu hỏi, các em có thể bấm vào từng câu hỏi để lựa chọn cho mình cách trình bày em cho là phù hợp với mình nhất.

I. Cụm động từ là gì?

Bài 1 trang 147 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Các từ ngữ được in đậm trong câu sau bổ sung ý nghĩa cho những từ nào?

Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người.

(Em bé thông minh)

Trả lời:

Các từ ngữ in đậm là phụ ngữ của các động từ đi, ra:

- đã, nhiều nơi bổ sung ý nghĩa cho động từ đi.

- cũng, những câu đố oái oăm để hỏi mọi người bổ sung ý nghĩa cho động từ ra.

2 - Trang 147 SGK

Thử lược bỏ các từ ngữ in đậm nói trên rồi rút ra nhận xét về vai trò của chúng.

Trả lời:

Nếu lược bỏ các phụ ngữ, câu trên sẽ thành: Viên quan đi, đến đâu cũng ra.

-> Với hình thức câu như thế, người đọc sẽ không thể hiểu được nội dung ý nghĩa mà người kể muốn biểu đạt.

=> Như vậy, các từ ngữ bổ sung ý nghĩa cho động từ có một vai trò quan trọng, giúp biểu đạt trọn vẹn ý nghĩa.

3 - Trang 147 SGK

Tìm một cụm động từ. Đặt câu với cụm động từ ấy rồi rút ra nhận xét về hoạt động trong câu của cụm động từ so với một động từ.

Trả lời:

- Cụm động từ đã đi nhiều nơi làm vị ngữ trong câu: Hồi còn trẻ, ông nội tôi đã đi nhiều nơi.

- Cụm động từ làm chủ ngữ (không đi kèm phụ ngữ trước) trong câu: Đi nhiều nơi là đặc điểm của nghề phóng viên.

- Cụm động từ “đang ăn cơm” làm vị ngữ trong câu: Tôi đang ăn cơm thì anh ấy đến chơi.

=> Nhận xét: Các cụm động từ này đều có ý nghĩa đầy đủ hơn, và cấu tạo phức tạp hơn so với một động từ, nhưng hoạt động trong câu giống như một động từ.

II. Cấu tạo của cụm động từ

1 - Trang 148 SGK

Vẽ mô hình cấu tạo của các cụm động từ trong câu đã dẫn ở phần I.

Trả lời:

Phụ ngữ trước - Trung tâm - Phụ ngữ sau
đã - đi - nhiều nơi
Cũng ra những câu đố oái ăm để - hỏi - mọi người

2 - Trang 148 SGK

Tìm thêm những từ ngữ có thể làm phụ ngữ ở phần trước, phần sau cụm động từ. Cho biết những phụ ngữ ấy bổ sung cho động từ trung tâm những ý nghĩa gì.

Trả lời:

Tìm thêm các cụm động từ và đặt câu:

- Các từ ngữ có thể làm phụ ngữ trước: đã, sẽ, đang (chỉ thời gian); hãy, đừng, chớ (chỉ mệnh lệnh); không, chưa, chẳng (chỉ phủ định); cũng, vẫn, cứ, còn... (sự đồng nhất, tiếp diễn).

- Các từ ngữ có thể làm phụ sau bổ sung ý nghĩa về đối tượng, thời gian, nơi chốn, mục đích,...

III. Luyện tập

1 - Trang 148 SGK

Tìm các cụm động từ trong những câu sau:

a) Em bé còn đang đùa nghịch ở sau nhà.

(Theo Em bé thông minh)

b) Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.

(Theo Sơn Tinh, Thủy Tinh)

c) Cuối cùng, triều đình đành tìm cách giữ sứ thần ở công quán để có thì giờ đi hỏi ý kiến em bé thông minh nọ.

(Theo Em bé thông minh)

Trả lời:

Các cụm động từ:

a) còn đang đùa nghịch ở sau nhà.

b) yêu thương Mị Nương hết mực; muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.

c) đành tìm cách giữ sứ thần ở công quán để có thì giờ đi hỏi ý kiến em bé thông minh nọ.

2 - Trang 149 SGK

Chép các cụm động từ nói trên vào mô hình cụm động từ.

Trả lời:

Phụ trước - Trung tâm - Phụ sau
Còn/ đang - đùa nghịch - ở sau nhà.
yêu thương - Mị Nương hết mực.
muốn - kén - cho con một người chồng thật xứng đáng.
Đành/ tìm cách - giữ - sứ thần ở công quán để có thì giờ đi hỏi ý kiến em bé thông minh nọ.

3 - Trang 149 SGK

Nêu ý nghĩa của các phụ ngữ được in đậm trong đoạn dưới đây. Việc dùng các phụ ngữ này trước động từ miêu tả hành động của người cha và viên quan nói lên điều gì về trí thông minh của chú bé trong truyện Em bé thông minh ?

Người cha đứng ngẩn ra chưa biết trả lời thế nào thì đứa con chừng bảy, tám tuổi nhanh miệng hỏi vặn lại quan [...]. Viên quan nghe cậu bé hỏi lại như thế thì há hốc mồm sửng sốt, không biết đáp sao cho ổn. Quan thầm nghĩ, nhất định nhân tài ở đây rồi, chả phải tìm đâu mất công.

(Em bé thông minh)

Trả lời:

- Phụ ngữ "chưa" thể hiện sự lúng túng của người cha, đang loay hoay tìm cách trả lời.

- Phụ ngữ "không" thể hiện sự bối rối, không xử trí được tình huống của viên quan.

-> Cả hai từ "chưa" và "không" đều mang nghĩa phủ định, chỉ khác nhau về mức độ:

+ "chưa" có ý nghĩa phủ định điều gì đó tính đến thời điểm hiện tại.

+ "không" hàm nghĩa phủ định hoàn toàn.

- Hai từ này có tác dụng tô đậm sự thông minh, nhanh trí của em bé : cha còn chưa nghĩ ra thì em đã đáp khiến viên quan không biết trả lời thế nào.

4 - Trang 149 SGK

Viết một câu trình bày ý nghĩa của truyện Treo biển. Chỉ ra các cụm động từ có trong đoạn văn đó.

Trả lời:

Treo biển mang ý nghĩa phê phán nhẹ nhàng những người thiếu chủ kiến khi làm việc, không suy xét kĩ khi nghe những ý kiến của bên ngoài.

=> Cụm động từ: "mang ý nghĩa phê phán nhẹ nhàng". Trong đó phê phán là động từ trung tâm.

Ghi nhớ

Cụm động từ là loại tổ hợp từ do động từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành. Nhiều động từ phải có các từ ngữ phụ thuộc đi kèm, tạo thành cụm động từ mới trọn nghĩa.

Cụm động từ có ý nghĩa đầy đủ hơn và có cấu tạo phức tạp hơn một mình động từ, nhưng hoạt động trong câu giống như một động từ.

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

1. Cụm động từ là gì?

1.1. Các từ ngữ in đậm trong câu sau bổ sung ý nghĩa cho từ nào?Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người.

(Em bé thông minh)

Trả lời:

Các từ ngữ in đậm là phụ ngữ của các động từ chính: đi, ra
đã, nhiều nơi bổ sung ý nghĩa cho động từ đi
cũng, những câu đố oái oăm để hỏi mọi người bổ sung ý nghĩa cho động từ ra
1.2. Thử lược bỏ các từ ngữ in đậm nói trên rồi rút ra nhận xét về vai trò của chúng.Nếu ta lược bỏ các từ in đậm thì câu còn lại là: Viên quan ấy đi đến đâu quan ra.==> Như vậy ta không thể lược bỏ các từ in đậm trong câu. Vì thiếu chúng câu văn trở nên tối nghĩa, khó hiểu. Như vậy, các từ ngữ bổ sung ý nghĩa cho động từ có một vai trò quan trọng, giúp biểu đạt trọn vẹn ý nghĩa.1.3. Tìm một cụm động từ. Đặt câu với cụm động từ ấy rồi rút ra nhận xét về hoạt động trong câu của cụm động từ so với một động từ.

Ví dụ cụm động từ “đang ăn cơm”
Đặt câu: Tôi đang ăn cơm thì anh ấy đến chơi.
Nhận xét: Cụm động từ có ý nghĩa đầy đủ, cụ thể và có cấu tạo phức tạp hơn một mình động từ.

2. Cấu tạo của cụm động từ

2.1. Vẽ mô hình cấu tạo cụm động từ trong các câu ở phần 1

3. Ghi nhớ

Cụm động từ là loại tổ hợp từ do động từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành. Nhiều động từ phải có các từ ngữ phụ thuộc đi kèm, tạo thành cụm động từ mới trọn nghĩa.
Cụm động từ có ý nghĩa đầy đủ hơn và có cấu tạo phức tạp hơn một mình động từ, nhưng hoạt động trong câu giống như một động từ.
Mô hình cụm động từ

Trong cụm động từ:
Các phụ ngữ ở phần trước bổ sung cho động từ các ý nghĩa: quan hệ thời gian; sự tiếp diễn tương tự; sự khuyến khích hoặc ngăn cản hành động; sự khẳng định hoặc phủ định hành động, ...
Các phụ ngữ ở phần sau bổ sung cho động từ các chi tiết về đối tượng, hướng, địa điểm, thời gian, mục đích, nguyên nhân, phương tiện và cách thức hành động, ..

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu 1: (Trang 148- SGK Ngữ văn 6 tập 1) Tìm các cụm động từ trong những câu sau:a. Em bé đang còn đùa nghịch ở sau nhà. (Em bé thông minh)b. Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng. (Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)c. Cuối cùng triều đình đành tìm cách giữ sứ giả ở công quán để có thì giờ đi hỏi ý kiến của em bé thông minh nọ. (Em bé thông minh)

Bài làm:
Các cụm động từ trong các câu trên là:

a. Em bé đang còn đùa nghịch ở sau nhà.

b. Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.

c. Cuối cùng triều đình đành tìm cách giữ sứ giả ở công quán để có thì giờ đi hỏi ý kiến của em bé thông minh nọ.

Câu 2: (Trang 149 - SGK Ngữ văn 6 tập 1) Chép các cụm động từ nói trên vào mô hình cụm động từ

Bài làm:

Phụ trước - Trung tâm - Phụ sau

Còn/ đang - đùa nghịch - ở sau nhà.

yêu thương - Mị Nương hết mực.

muốn - kén - cho con một người chồng thật xứng đáng.

Đành/ tìm cách - giữ - sứ thần ở công quán để có thì giờ đi hỏi ý kiến em bé thông minh nọ.

Câu 3: (Trang 149 - SGK Ngữ văn 6 tập 1) Nêu ý nghĩa của các phụ ngữ được in đậm trong đoạn dưới đây.
Người cha đứng ngẩn ra chưa biết trả lời thế nào, thì đứa con chừng bảy, tám tuổi nhanh miệng hỏi vặn lại quan [...] Viên quan nghe cậu bé hỏi lại như thế thì há hốc mồm sửng sốt, không biết đáp sao cho ổn. Quan thầm nghĩ, nhất định nhân tài đây rồi, chả phải tìm đâu mất công.
(Em bé thông minh)
Bài làm:
Phụ ngữ: chưa thể hiện sự lúng túng của người cha, là từ phủ định tương đối.
Phụ ngữ: không thể hiện sự bối rối, không xử trí được tình huống của viên quan, là từ biểu thị ý phủ định đối với điều được nêu ra sau đó.
Hai phụ ngữ thể hiện thái độ lúng túng, bối rối của người cha và viên quan càng nhiều bao nhiêu thì càng thể hiện sự thông minh tuyệt vời, tài ứng biến nhanh nhạy của em bé bấy nhiêu.

Câu 4: (Trang 149 - SGK Ngữ văn 6 tập 1) Viết một câu trình bày ý nghĩa truyện “Treo biển”, chỉ ra các cụm động từ có trong đoạn văn đó.
Bài làm:
Câu văn: Truyện Treo biển có ý nghĩa phê phán nhẹ nhàng những người làm việc thiếu chủ kiến. Đồng thời truyện đã tạo ra tiếng cười sảng khoái cho người đọc.
Câu trên có 2 cụm động từ:
có ý nghĩa phê phán nhẹ nhàng, trong đó phê phán là động từ trung tâm.
đã tạo ra tiếng cười sảng khoái, trong đó tạo ra là động từ trung tâm.

Hãy viết một đoạn văn ngắn có sử dụng cụm động từ
Bài làm:
Bài tham khảo 1:
"Tuổi nhỏ làm việc nhỏ, tùy theo sức của mình" Đây là câu nói rất hay mà Bác Hồ đã dành tặng cho tầng lớp thiếu niên chúng ta, ý nhắc bảo chúng ta hãy tập trung học tập thật tốt là sẽ trở thành một con người tốt. Là một thành viên trong đoàn trường, em càng phấn đấu mình hơn để có thể làm tấm gương cho các bạn noi theo. Em cố gắng học tập một cách chăm chỉ nhất, làm mọi công việc theo quy định của trường lớp đã đề ra. Hằng ngày, em vẫn thường đốc thúc các bạn đi học và làm bài tập đầy đủ. Trong lớp em thường xuyên giơ tay phát biểu, xây dựng bài. Những lúc cô giảng, em chăm chú nghe một cách say sưa như nghe những câu chuyện của bà vậy. Em rất mong mình có thể là một tấm gương để mọi người noi theo.
=>Cụm động từ: tặng cho tầng lớp thiếu niên chúng ta, làm bài tập đầy đủ.

Bài tham khảo 2:
Sáng sớm khi ông mặt trời đang từ từ nhô từ phía đằng đông ấy là lúc một ngày làm việc bắt đầu. Những đám mây trên bầy trời đang lững lờ trôi. Cánh đồng lúa khoác trên mình tấm áo màu xanh trải dài tít tắp đến tận chân trời. Những hạt sương long lanh còn đọng lại trong veo long lanh như những biên pha lê quý hiếm. Thỉnh thoảng trên cánh đồng ta bắt gặp vài chú cò bay lả kiếm mồi. Những người nông dân bắt đầu một ngày mới làm việc trên ruộng đồng. Cả ngôi làng bắt đầu tấp nập, rộn ràng đón chào ngày mới.
=> Cụm động từ: đang lững lờ trôi, còn đọng lại.

I. Cụm động từ là gì

1. – Từ “đã”, “nhiều nơi” bổ sung ý nghĩa cho từ “đi”

- Từ “cũng” và cụm từ “những câu đố oái oăm để hỏi mọi người” bổ sung ý nghĩa cho từ “ra”

2. Khi bỏ các từ in đậm ở trên câu bị cụt ngủn, người nghe không hiểu.

3. Cụm động từ: nhảy nhót trên cành

Đặt câu: Sáng sớm, bầy chim sâu nhảy nhót trên cành.

→ Cụm động từ đóng vai trò là vị ngữ trong câu

II. Các loại động từ chính

Mô hình cấu tạo của cụm động từ:

Phụ trước- Trung tâm - Phụ sau
đã-đi-nhiều nơi
cũng-ra- những câu đố oái oăm
2. Những từ làm phụ ngữ ở phần trước: đã, sẽ, đang, sắp…

Những từ làm phụ ngữ phía sau bổ sung cho phần trung tâm: thường là các danh từ

III. LUYỆN TẬP

Bài 1 (trang 148 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Các cụm động từ:

a, còn đang đùa nghịch ở sau nhà

b, yêu thương Mị Nương hết mực

c, đành tìm cách giữ sứ thần

Bài 2 (trang 149 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Phụ trước- Trung tâm - Phụ sau
Còn đang- Đùa nghịch - ở sau nhà

Yêu thương - Mị Nương hết mực
Đành - Tìm cách- Giữ sứ thần

Bài 3 (Trang 149 sgk ngữ văn 6 tập 1)

- Các từ in đậm: chưa (hành động có thể xảy ra và không (hành động không thể xảy ra).

→ Thể hiện sự thông minh nhanh trí của chú bé khi người cha chưa kịp phản ứng thì chú bé đã có câu trả lời.

Bài 4 (trang 149 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Truyện Treo biển mang lại tiếng cười nhẹ nhàng khi mượn câu chuyện cửa hàng bán cá nghe mọi người góp ý về tên biển quảng cáo cũng làm theo. Truyện này phê phán những người thiếu chủ kiến làm việc, hành động vội vàng, không suy nghĩ trước sau khi nghe ý kiến của người khác.

- Các cụm động từ: mang lại tiếng cười nhẹ nhàng; góp ý về tên biển quảng cáo; hành động vội vàng, không suy nghĩ trước sau; nghe ý kiến của người khác.