Top 13 Kỹ năng đặt câu hỏi trong dạy học giáo viên phải biết

Loại câu hỏi này giúp thăm dò các khả năng và kiểm chứng các giả thuyết. Loại câu hỏi “điều gì sẽ xảy ra nếu...” cho phép học sinh phát huy trí tưởng tượng của mình dựa trên cơ sở những gì mình vừa học được.

Ví dụ:

Điều gì sẽ xảy ra nếu

• Trái đất không có mặt trời?
• Các tảng băng ở cực tan ra?
  
• Charlotte trong truyện Charlotte’s Web còn sống?
• Các lý lẽ tán thành và phản đối là gì?

Việc phân phối câu hỏi cho cả lớp giúp tăng cường sự tham gia cua học sinh trong quá trình học tập. Đồng thời giảm thời gian nói cho giáo viên, tránh theo khuôn mẫu chỉ có giáo viên hỏi - học sinh trả lời. Ngoài ra, làm cho học sinh chú ý, phản ứng nhiều hơn các câu hỏi trả lời của nhau và tham gia tích cực vào việc tìm câu trả lời cho câu hỏi của giáo viên.

Giáo viên cần chuẩn bị câu trả lời trước, câu hỏi mở, những lời giải thích khác nhau và các câu hỏi phải rõ ràng, súc tích. Khi hỏi học sinh những câu hỏi khó giáo viên nên nói to, rõ ràng để cả lớp cùng nghe thấy, tránh trường học sinh nghe sai câu hỏi. Giáo viên cũng cần cố gắng hỏi nhiều học sinh và chú ý các em nhút nhát rụt rè và những em ngồi cuối lớp.

Loại câu hỏi này giúp khai thác kỹ và mở rộng tầm quan trọng của ý nghĩa. Học sinh có thể làm rõ thêm các chi tiết từ những câu hỏi bằng cách liên hệ cá nhân.

• Các ý nghĩa ám chỉ hoặc gợi ý ở đây là gì?
• Điều này có ý nghĩa gì với em?
• Em có thể mở rộng ý này như thế nào?
• Bước tiếp theo có thể là gì?

Sự phản ứng với câu trả lời của học sinh nhằm nâng cao chất lượng tiếp thu kiến thức của học sinh. Đồng thời tạo ra sự tương tác cởi mở và khuyến khích sự trao đổi giữa giáo viên - học sinh. Khi giáo viên phản ứng với câu trả lời của học sinh có thể xảy ra với hai tình huống. Đối với câu trả lời đúng của học sinh giáo viên nên khen các em để tạo thêm động lực cho các em.

Nhưng với những câu trả lời sai của học sinh, giáo viên cũng không nên quát mắng, chê bai hay chỉ trích học sinh ngay mà có thể nhờ tới sự hỗ trợ từ các bạn trong lớp hoặc cách gợi mở của giáo viên. Nhằm khích lệ động viên tránh tư duy gây ức chế cho học sinh.

Câu hỏi giáo viên đưa ra phải là hệ thống các câu hỏi ngắn gọn, rõ ràng và có độ chính xác cao. Đồng thời các câu hỏi phải dễ hiểu và phù hợp với trình độ của học sinh và với nội dung kiến thức bài học.

Đối với các câu hỏi yêu cầu học sinh trả lời về những kiến thức mới thì những kiến thức đó phải có mối liên hệ với những kiến thức cũ mà học sinh đã được học hoặc được tiếp thu từ thực tế cuộc sống.

Trong quá trình dạy học giáo viên không nên đưa ra hàng loạt câu hỏi quá khó cũng như quá dễ cho học sinh của mình. Nếu như câu hỏi quá dễ thì học sinh sẽ có thái độ chủ quan, không hứng thú với tiết học, hay chỉ có những học sinh trung bình yếu trả lời còn những em khá giỏi cho rằng nó không cần thiết.

Nếu như câu hỏi quá khó thì các em học sinh yếu sẽ không trả lời được và ỷ lại cho các bạn khá hơn. Điều này làm giảm hiệu quả tham gia của học sinh trong quá trình học tập. Vì vậy giáo viên nên lựa chọn các câu hỏi từ dễ đến khó để kích thích học sinh tham gia tích cực trong giờ học. Giáo viên có thể gọi lần lượt các em đứng dậy trả lời, tránh chỉ tập trung vào một nhóm nhỏ học sinh.

Các câu hỏi giáo viên đưa ra trong suốt tiết học phải là các câu hỏi hướng vào trọng tâm của bài học. Nhằm giúp học sinh hiểu và khắc sâu hơn nội dung trọng tâm của bài học thông qua việc trả lời các câu hỏi. Hơn nữa, tránh được câu trả lời "em không biết" từ phía học sinh. Những câu hỏi trọng tâm luôn khiến học sinh hứng thú suy nghĩ, tìm ra các sai sót, các lỗ hổng kiến thức để có cơ hội tiến bộ và khám phá từng bước một. Với kỹ năng này giáo viên có thể tìm hiểu các câu hỏi trước, chuẩn bị những câu hỏi cụ thể, phù hợp với nội dung trọng tâm bài học.

Đối với các câu hỏi khó giáo viên có thể đưa ra các gợi ý hoặc cho học sinh thảo luận nhóm. Giáo viên cũng có thể dựa vào một phần nào đó câu trả lời của học sinh để đặt tiếp câu hỏi nhưng tránh những câu hỏi vụn vặt, không chất lượng.

Loại câu hỏi này giúp xác định nghĩa của các từ, các khái niệm và làm rõ ý.

Ví dụ:

• Em có ý gì khi...?
• Em có thể nói theo cách khác không?
• Em cho rằng đâu là vấn đề cốt lõi?
• Em có thể cho một ví dụ không?
• Em có thể mở rộng điểm này hơn nữa không?
  

Việc dừng lại sau khi đặt câu hỏi cho học sinh là rất cần thiết. Bởi vì khi giáo viên dừng lại sẽ dành một khoảng thời gian cho ọc sinh suy nghĩ để tìm ra câu trả lời cho phù hợp. Giáo viên có thể sử dụng thời gian chờ cho học sinh khoảng 5 - 10 giây sau khi đưa ra câu hỏi dễ, và dành nhiều thời gian hơn khi đưa ra các câu hỏi khó. Hoặc chỉ định một và em học sinh nêu câu trả lời của mình sau thời gian chờ.

Ngoài ra, cũng có thể tổ chức thi đua xem bạn nào có câu trả lời nhanh và chính xác nhất. Kỹ năng này giúp tích cực hóa suy nghĩ của tất cả các học sinh. Đồng thời giáo viên cũng đưa ra câu hỏi tốt và hoàn chỉnh hơn, học sinh cũng có thời gian chuẩn bị cho câu trả lời tốt hơn.