Top 16 Kỹ năng sống nên dạy cho trẻ trước khi vào trung học

Giáo dục trẻ trong việc bảo vệ môi trường là một điều cần thiết, từ những việc nhỏ nhất như tiết kiệm điện, nước, phân loại rác thải theo đúng chủng loại từ khi còn nhỏ, thì khi lớn lên, bé sẽ coi đó là trách nhiệm và thói quen.

Việc trồng cây cũng đòi hỏi nhiều kiến thức và kĩ năng bởi vậy trồng được một cây con hoàn chỉnh và chăm sóc cho nó phát triển tức là con bạn đã học hỏi được rất nhiều. Kỹ năng này giúp trẻ yêu thiên nhiên và tìm được niềm vui trong lao động.

Hãy tận dụng một không gian nhỏ trong nhà như ban công hay sân thượng, thậm chí là một khoảng trống nhỏ chỉ có thể để vừa một chậu cây trên kệ sách của con… để phục vụ cho mục đích này. Bạn nói cho bé biết thời tiết ảnh hưởng như thế nào đến sự sinh trưởng và phát triển của cây cối, làm sao để cây nảy mầm, đâm chồi và phát triển xanh tốt… Bạn và bé cũng có thể đặt tên cho cây mà bé trồng, xem cây như một người bạn nhỏ và cùng bé quan sát sự phát triển của cây đó.

Nếu nhà có vườn, bạn hãy dạy con làm vườn, trồng rau, trồng hoa. Việc này không chỉ giúp trẻ bớt căng thẳng sau những giờ học ở trường mà còn đưa lại cho trẻ những bài học thực tế rất hữu ích.

Trẻ em rất hiếu động bởi vậy gặp vết thương là rất hết sức phổ biến. Khi trẻ bị thương, có thể vì quá lo lắng và hoảng sợ mà bạn xuýt xoa quá mức. Những hành động này là dễ hiểu, nhưng điều trẻ cần hơn chính là cách làm thế nào để xử lý tình huống này tốt nhất. Nếu được rèn luyện, bé sẽ biết giữ thái độ bình tĩnh dù thấy máu, bị đau và biết cách tự đối phó với các vết thương nhỏ vết thương một cách tốt nhất và cách nhờ sự trợ giúp người lớn khi gặp vết thương lớn.

Do đó, bạn nên ưu tiên dạy cho trẻ những cách sơ cứu cần thiết như cách cầm máu, vệ sinh và băng bó vết thương và thoa thuốc nếu có. Điều này sẽ giúp trẻ biết cách bảo vệ bản thân và tự tin hỗ trợ người khác khi họ gặp nạn. Nhưng phòng hơn tránh, tốt nhất cha mẹ nên nhắc nhở con cách chơi đùa an toàn để tránh gặp phải chấn thương.

Không phải lúc nào bạn cũng ở bên cạnh để bảo vệ trẻ tránh khỏi những tình huống nguy hiểm. Vậy hãy cho trẻ học một lớp võ tự vệ để tự bảo vệ mình, chẳng hạn như lớp võ karate, aikido, võ cổ truyền…

Những lớp học này không chỉ giúp trẻ bảo vệ mình khi gặp nguy hiểm mà còn rất hữu ích cho sự phát triển thể chất.

Vì yêu thương con, chúng ta thường có những nỗi sợ khá vô lý, vô tình khiến trẻ cảm thấy sợ hãi thế giới này. Bạn không nên lúc nào cũng kè kè bên cạnh trẻ. Hãy để trẻ làm bất cứ điều gì chúng muốn miễn là điều ấy không gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe cũng như sự an toàn của trẻ.

Bất cứ khi nào nhóm bạn cùng tuổi với con đủ lớn, hãy để chúng được tự lên kế hoạch cho một cuộc chơi. Khi bạn hỏi con về kế hoạch đi chơi của chúng để có thể nắm được thông tin, nhưng tránh thăm dò hay góp ý quá nhiều, bởi điều bạn lo lắng hay quan tâm thái quá sẽ làm con chùn bước và e sợ. Thay vì những điều đó, bạn hãy hướng dẫn trẻ cách lên kế hoạch cho một chuyến đi, tìm hiểu thông tin về nơi sẽ đến để biết phải chuẩn bị những gì, các vật dụng cần thiết nào phải mang theo. Đi chơi cùng bạn bè sẽ cho trẻ những trải nghiệm hữu ích mà có thể bạn không thể dạy trẻ được.

Hãy khuyến khích con bước ra thế giới ngoài kia, chẳng hạn như khi vào trung tâm thương mại, bạn hãy để trẻ một mình vào rạp xem phim, tự tìm mua đồ ở khu trẻ yêu thích, hay đơn giản là xuống phố mua quà vặt… Đây chính là những nỗ lực đầu tiên sải cánh vươn ra thế giới của trẻ. Hãy là người tiếp thêm động lực cho con, để con tự tin hơn khi trưởng thành.

Nếu trẻ chưa bao giờ gọi món tại nhà hàng, hãy nói với trẻ: “Đã đến lúc con bắt đầu tự gọi món cho mình đi nhé. Mẹ thấy là mẹ không nên tự quyết định con sẽ ăn gì nữa hoặc mẹ không nên tự cho là lần nào con cũng ăn một món y hệt như vậy”.

Không phải lần nào, món ăn nào hay đồ uống nào chúng ta gọi ra chúng đều thích và ăn hết mặc dù trước khi gọi chúng ta đã hỏi qua ý kiến của chúng. Hãy để chúng tự tin lựa chọn món ăn hay món đồ uống mà chúng thích, đồng thời phải biết tự chịu trách nhiệm (ăn hết, uống hết xuất) mà mình đã lựa chọn. Hãy để con biết trân trọng giá trị của những việc mình làm.

Chúng ta không còn xa lạ với việc các bậc phụ huynh gọi điện cho giáo viên để than phiền, thắc mắc về điểm số của con cái mình. Tuy nhiên điều này lại không hề đúng.

Lythcott Haim cho rằng: "Nếu như bạn cứ thường xuyên liên lạc với giáo viên của con, bạn vô tình đang nói với con rằng con không có năng lực, mẹ phải làm việc đó thay con. Và điều này sẽ khiến trẻ bị ảnh hưởng nghiêm trọng”.

Thay vào đó, hãy dạy cho trẻ cách nói chuyện với những người có thẩm quyền và tự biện hộ đòi quyền lợi cho mình. Hãy nói: “Mẹ biết là con đang bực bội về điểm số của bài kiểm tra đó hoặc đang băn khoăn về những chuyện đã diễn ra trong trận bóng đá... nhưng con cần tự mình đến nói chuyện với thầy cô giáo con và đưa ra lý lẽ để đòi quyền lợi cho mình”. Nếu lúc này, nhìn con có vẻ hoang mang, hãy nói: “Con làm được mà, bố/mẹ biết là con làm được. Con có muốn luyện tập trước với bố/mẹ không?”. Hãy động viên và tiếp thêm sức mạnh cho con trẻ. Vì những lúc như vậy chúng cần thêm động lực từ người thân, đặc biệt là từ cha mẹ.

Biết viết một lá thư là một kỹ năng thiết yếu trong khi thực tế là rất nhiều người không thực sự biết cách trình bày một lá thư. Bạn thấy đấy, ngay cả trong công việc hay cuộc sống, việc giao tiếp bằng thư từ kể cả thư điện tử đều phải đạt một mức độ chuẩn mực nhất định. Nếu được học điều này từ sớm, con bạn sẽ tự tin và nổi trội.

Bạn hãy dạy con kỹ năng viết thư bằng cách hướng dẫn con viết một lá thư thăm hỏi gửi cho một người bạn hay người thân trong gia đình ở xa. Bạn đừng quên khuyến khích con thường xuyên làm việc này. Vào những dịp lễ đặc biệt, hãy mua các tấm thiệp chúc mừng và khuyến khích con viết lời chúc gửi cho người thân, bạn bè.

Lythcott-Haims - cựu hiệu trưởng của trường đại học Stanford và là tác giả của cuốn "Làm thế nào để nuôi dạy một đứa trẻ trưởng thành" có nói rằng: "Trước khi trẻ bước vào trung học, chúng ta cần tự tin rằng trẻ có thể tự thức dậy đúng giờ, vệ sinh cá nhân, thay quần áo sạch sẽ. Tôi phải nhấn mạnh đến kỹ năng này bởi quá nhiều bậc cha mẹ đang buông thả để trẻ ỷ lại. Bọn trẻ đặt chuông báo thức nhưng rồi sau đó chuyện gì xảy ra? Chúng vẫn trễ giờ ăn sáng, đến trường và rồi bố mẹ lại phải đưa con đi học.Tất cả những điều đó khiến con ung dung nghĩ rằng bố mẹ sẽ luôn ở đó để đánh thức mình dậy, nếu mình có muộn giờ thì bố mẹ sẽ lái xe đưa mình đi học”.

Chính vì vậy hình thành cho trẻ kỹ năng tự thức dậy đúng giờ mà không cần ai nhắc nhở hay kêu gọi là một điều vô cùng cần thiết để giúp trẻ tự tin hơn khi bắt đầu một ngày mới không vội vàng, điều này giúp trẻ chủ hơn trong cuộc sống của chúng về sau.

Trong cuộc sống ta luôn luôn gặp những người lạ và lời dạy kinh điển của bố mẹ dành cho con cái “Tuyệt đối không nói chuyện với người lạ” đã đến lúc cần phải thay đổi. Thế giới bên ngoài không phải lúc nào nguy hiểm, nhưng đôi khi lời nói không khéo sẽ gây nhiều cái hại khôn lường, đặc biệt là khi tiếp xúc với người lạ.

Cách làm đúng chính là dạy cho trẻ cách phân biệt được những người lạ mặt nguy hiểm cần phải tránh xa giữa rất nhiều những người lạ mặt bình thường và vô hại. Hãy là những ông bố, bà mẹ của thời đại 4.0 hiện đại, chuyên nghiệp và tự tin.

Kỹ năng sử dụng phương tiện giao thông công cộng là một kỹ năng sống cho trẻ cần thiết để chúng ta có thể đi đến bất kỳ đâu và làm được mọi việc. Với một sự bảo bọc bằng cách đưa đón thường xuyên, đến mọi nơi của bố mẹ, trẻ sẽ không thể nào đi xa ra khỏi vòng tay của bố mẹ, tức là sẽ không thể đi đâu mà không có bố mẹ. Nếu vậy, bao giờ thì con bạn khôn lớn được?

Thực tế là các phương tiện giao thông công cộng ở Việt Nam và cung cách phục vụ còn nhiều hạn chế song không nghĩa là con bạn không nên sử dụng chúng. Ngay từ bây giờ, thay vì đưa con đến trường bằng xe gắn máy hay xe hơi như mọi ngày, bạn hãy cùng con đi xe buýt. Dần dần, trẻ sẽ biết cách đến trường, tự về nhà bằng xe buýt mà không phải trông chờ bạn đón.

Mỗi khi đi có dịp đi du lịch, bạn hãy cho con trải nghiệm các phương tiện giao thông công cộng khác nhau từ xe khách, xe buýt, tàu hỏa, tàu cánh ngầm, máy bay… Việc này sẽ giúp trẻ nhận biết được các tiện ích cũng như những hạn chế của từng phương tiện, đồng thời cho trẻ có cơ hội tiếp xúc với nhiều người khác nhau giúp trẻ hình thành kỹ năng giao tiếp tốt.

Kỹ năng sử dụng phương tiện giao thông công cộng nên được rèn luyện từ nhỏ bởi con của bạn sẽ không bao giờ cả đời chỉ sống ở một nơi và bên cạnh một người. Bé cần phải biết về thế giới xung quanh và tự tìm đường đến cho mình.

Tự giặt quần áo là một kỹ năng mà mỗi trẻ nên học ngay từ khi còn nhỏ. Kỹ năng này sẽ hữu ích khi trẻ lớn hơn và đi học xa nhà.

Khi dạy cho trẻ làm những việc nhà cơ bản như giặt quần áo, giặt khăn, vớ, chà giày dép… bạn cần tránh việc tỏ ra giận dữ hay thiếu kiên nhẫn và khiến chúng cảm thấy tồi tệ khi biết làm những công việc này mà bạn nên cẩn thận hướng dẫn và luôn động viên để trẻ không cảm thấy quá khó. Hãy hướng dẫn tỉ mỉ, chỉ cho trẻ cách làm từng bước, cặn kẽ, hướng dẫn cho trẻ biết những đồ nào có thể giặt chung, đồ nào phải giặt riêng, đồ nào phải giặt bằng tay… Bạn nên kèm cặp trẻ thực hiện nhiều lần để chắc chắn rằng con đã biết làm. Sau đó, hãy giao nhiệm vụ giặt giũ cho trẻ và để trẻ tự làm một mình.

Có thể trong quá trình giặt giũ sẽ có một vài “tai nạn nho nhỏ” xảy ra như quần áo bị lem màu, giặt chưa sạch, con quên đổ nước giặt/nước xả vào máy giặt… nhưng không sao, từ từ rồi bé sẽ thuần thục việc giặt giũ mà thôi. Ngoài ra, bạn cũng nên hướng dẫn con cách phơi quần áo, gấp hay ủi quần áo, cách sắp xếp quần áo vào tủ...

Những kỹ năng này sẽ rất hữu ích, chúng rèn cho trẻ thói quen sạch sẽ, ngăn nắp. Những điều này sẽ cực kỳ tốt với trẻ khi bước vào một hành trang mới.

Bơi là một môn thể thao mang lại nhiều lợi ích cho sự phát triển của trẻ cả về thể chất và trí tuệ. Trẻ học bơi sẽ nhanh nhẹn, linh hoạt, biết tự xử lý các tình huống nguy hiểm liên quan đến sông nước có thể xảy ra và tự biết các bảo vệ mình và đôi khi còn có thể cứu người. Việc học bơi giúp trẻ sống lành mạnh, hòa đồng với bạn bè, tăng kỹ năng học hỏi và nắm bắt kinh nghiệm từ những người khác.

Đây là một kỹ năng thiết yếu mà con bạn nên học dù nhà bạn không ở vùng sông nước.

Các bậc cha mẹ thường xuyên giúp con soạn sách, chuẩn bị tất cả các vật dụng cần mang trong cặp với ý nghĩ không muốn con mình thiếu sách vở khi đến trường.

Bạn biết đấy, đến một ngày nào đó con bạn sẽ phải lớn lên rồi đi làm, bạn không thể là người sửa soạn đồ đạc cho con mãi. Do đó, ngay từ bây giờ, bạn hãy để con tự sắp xếp cặp của mình. Mục đích của việc làm này là rèn cho con kỹ năng tự chịu trách nhiệm cho hành trang của bản thân.

Trẻ cần học cách đóng góp cho tập thể. Một ví dụ rất đơn giản như khi một trong anh chị em trong nhà đang mệt mỏi hay buồn phiền vì chuyện gì đó, những trẻ còn lại có thể nhận làm giúp việc nhà cho người này, vì họ nhận thấy anh chị em của mình đang gặp khó khăn và cần giúp đỡ. Điều này sẽ xây dựng nên một ý thức “làm việc không chỉ vì mình mà còn vì người khác nữa” cho trẻ.

Đây là một kỹ năng tốt, cần vun đắp cho trẻ từ sớm để khi trẻ lớn lên và phát triển sẽ trở thành một người có năng lực làm việc nhóm hay một nhà lãnh đạo tốt.

Đây là một trong những kỹ năng sống quan trọng nhất mà bạn nên dạy con. Bạn hãy giải thích cho trẻ hiểu về giá trị của đồng tiền và cách tiết kiệm tiền để sử dụng trong tương lai. Bạn có thể dạy con về giá trị của đồng tiền bằng cách, trả công cho trẻ khi trẻ làm các việc như giặt giũ, rửa chén bát, dọn phòng tắm… Từ khoản tiền công mà trẻ nhận được, bạn hướng dẫn trẻ cách tính số tiền mà trẻ có thể chi tiêu, số tiền mà trẻ cần phải tiết kiệm mỗi ngày, số tiền mà trẻ nên để riêng ra nhằm giúp đỡ các bạn khó khăn.

Ngoài ra, con bạn cần biết cách tự đi mua đồ ở cửa hàng tạp hóa gần nhà hay siêu thị. Đầu tiên, bạn hãy tập cho trẻ biết lên kế hoạch mua sắm bằng cách cùng trẻ lên danh sách những món đồ cần mua. Sau đó, bạn đưa con vào siêu thị và giao cho bé nhiệm vụ tự tìm mua những món đồ trong danh sách ấy. Ngoài ra, bạn cũng có thể đưa tiền, giá và danh sách gồm khoảng 5 - 6 món đồ cần mua để trẻ tự đi chọn lựa, thanh toán tiền mua hàng. Nếu bé còn khá nhỏ, bạn có thể đưa con mẩu giấy ghi vài món đồ và tiền để bé đi mua ở tiệm tạp hóa gần nhà.

Để thuận tiện hơn trong việc lựa chọn những món đồ bé cần, bạn cũng nên hướng dẫn bé cách quan sát các lối đi được ghi chú bằng những tấm biển treo trên trần nhà hay trên các kệ hàng ở siêu thị hoặc hỏi người bán hàng để tìm đến món đồ muốn mua một cách tiện lợi và nhanh nhất.

Những việc làm trên sẽ giúp bé làm quen dần với những kỹ năng hữu ích này.

Lythcott-Haims nói rằng: "Trước khi bọn trẻ vào trung học, con thật sự nên biết làm tất cả mọi thứ liên quan đến việc chăm sóc cho bản thân mình".

Chuẩn bị một bữa ăn là một kỹ năng sống cho trẻ thiết thực nhất mà bạn nên dạy cho con. Ngay từ khi bé bước vào bậc tiểu học, bạn hãy bắt đầu dạy bé làm từng việc đơn giản trước. Đầu tiên, bạn có thể chỉ bé cách dùng lò vi sóng để hâm thức ăn, cách luộc trứng, luộc rau tiếp đến là vo gạo nấu cơm, nhặt rau, rửa rau, chiên trứng, sơ chế thịt, cá…

Tại sao bạn để bé tập chuẩn bị một bữa ăn? Lý do đơn giản là tuy bạn luôn quan tâm đến từng bữa ăn của con nhưng vẫn sẽ có lúc bận rộn, mệt mỏi hoặc không thể luôn có mặt ở nhà nấu ăn cho bé. Do đó, nếu được rèn luyện kỹ năng trên từ sớm, bé sẽ biết xoay xở khi không có mẹ ở nhà hoặc trẻ sẽ tự giác vào bếp phụ bạn nấu ăn.