Môn Sử là một môn học khó, đối với những bạn chọn môn Sử để xét tốt nghiệp hay Đại học sẽ rất vất vả với môn học này. Trong thời gian nước rút này, Toplist sẽ chia sẻ với bạn một số bí quyết để ôn tập môn Sử hiệu quả. Để môn Sử không còn là đối thủ khó đánh bại, hãy cùng Toplist vận dụng những phương pháp sau đây nhé.
Tránh “học tủ - học vẹt”
Một trong những sai lầm đáng sợ của học sinh hiện nay chính là “học tủ – học vẹt ” khiến nhầm lẫn giữa nội dung các sự kiện với nhau. Thường các đáp án trong bài thi có phần tương tự, thí sinh không nắm vững kiến thức rất dễ chọn đáp án sai.
Ví dụ: Sự kiện chiến thắng Điện Biên Phủ và sự kiện 12 ngày đêm Điện Biên Phủ trên không, hoặc nội dung giữa Hiệp định Giơ-ne-vơ và Hiệp định Paris. Chính vì vậy, thí sinh học tới đâu nên nhớ kiến thức đến đó và nắm chắc kiến thức để không bị nhầm lẫn mất điểm oan.
Để dễ dàng hơn trong việc ghi nhớ những cột mốc ngày tháng, giai đoạn, nội dung các văn kiện,.. bạn có thể phân chia chúng theo một trình tự chặt chẽ, luôn đặt câu hỏi vì sao trong thời gian này lại có văn kiện như vậy?
Phân biệt các khía cạnh của sự kiện
Bạn phải phân biệt rõ đâu là mục tiêu, đâu là chiến lược, hay ý nghĩa của các trận đánh. Việc làm này nghe có vẻ đơn gian nhưng khi bước vào thời gian làm bài thi bạn sẽ dễn lúng túng vì những ý này sẽ trùng lập, khiến bạn lẫn lộn.
Cho nên, trong thời gian ôn tập nước rút này, bạn nên phân biệt rõ các khía cạnh của sự việc, nắm nằm lòng những ý chính của khía cạnh đó. Khi đã làm tốt công tác chuẩn bị này, thì đề thi dù "ác" đến đâu bạn cũng sẽ xử lí một cách dễ dàng.
Không gian yên tĩnh
Để tập trung vào bài vở, bạn cần một không gian gọn gàng và yên ắng để tỉnh táo và tập trung làm bài. Các tác động bên ngoài sẽ ảnh hưởng xấu khiến bạn không thể nào tập trung tâm trí vào một việc, nên việc ngăn chặn những tiếng ồn sẽ đánh lạc hướng bạn và giúp bạn tập trung hơn. Ngoài ra không gian yên tĩnh là môi trường lí tưởng cho những ai khó tập trung nhưng lại chọn môn Sử.
Với tính chất rắc rối của bộ môn này, nếu không trong tư thế tập trung cao độ, bạn sẽ dễ lẫn lộn các sự kiện, trình tự thời gian với nhau,.. và điều này thật sự rất tệ khi bạn muốn đạt điểm cao trong kì thi sắp tới. Một không gian yên tĩnh giúp tăng nguồn lực tinh thần và sử dụng triệt để bộ não của mình. Không chỉ riêng môn Lịch Sử, khi muôn tập trung làm việc, hãy chọn cho mình một nơi thật yên ắng. Bạn sẽ phải bất ngờ với năng suất mình đạt được!
Ôn tập cả hai phần “Sử” và “Luận”
Hiện nay, Lịch sử từ một môn thi tự luận 180 phút trở thành thành phần trong một “tổ hợp” với 40 câu hỏi trắc nghiệm với thời gian 50 phút. Tuy nhiên các bạn thí sinh không nên chỉ học các sự kiện mà bỏ qua phần “Luận”, tức là khi nhắc tới sự kiện nào học sinh đều có thể bình luận, nhận xét, đánh giá, chứng minh, giải thích, lí giải…. về sự kiện.
Ví dụ, (khi đề cập về sự kiện Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến), các em phải lí giải được vì sao Đảng, Chính phủ ta lại phát động kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp vào ngày 19/12/1946 mà không phải là thời gian khác. Dĩ nhiên, để “luận” được phần “sử”, các em cần phải ghi nhớ, xác định được quá trình diễn ra của “5W – 1How” ở trên (khác với học thuộc lòng, thuộc vẹt).
Thường vào phòng thi các em sẽ gặp áp lực về thời gian, tâm lý. không khí căng thẳng nên rất dễ quên kiến thức. Việc học cả phần “Luận” sẽ giúp các em nhớ lâu và nhớ sâu hơn những sự kiện, nhân vật, mốc thời gian, đảm bảo cho việc làm bài trôi chảy hơn.
Đồng thời, trong bài thi trắc nghiệm, ngoài những câu hỏi về kiểm tra kiến thức, cần có một số câu hỏi yêu cầu suy luận, phân tích mà đáp án khá giống nhau theo kiểu 50/50. Khi đó, học sinh phải hiểu bài, phân tích câu trả lời để chọn ra đáp ứng. Đây là những câu hỏi mà các bạn rất dễ bị mất điểm và đây cũng chính là cơ sở để sàng lọc, phân loại học sinh…
Sắp xếp trình tự các sự kiện
Trong đề thi THPT Quốc Gia, những câu hỏi khó hiểu cùng với cách đặt bẫy trong đáp án sẽ gây hoang mang cho chúng ta. Vì thế việc sắp xếp trình tự các thời gian của sự kiện là điều cần thiết.
Khi quen dần với các trình tự này, bạn sẽ không còn mất bình tĩnh vì gặp đáp án nào cũng thấy quen mắt, nắm được vị trí trước sau của các sự kiện quan trọng còn giúp bạn học bài nhanh thuộc và nhớ lâu hơn.
Ôn tập theo công thức “5W – 1 How”
Công thức “5W – 1 How” là viết tắt của các “từ khóa” trong tiếng Anh, gồm: What – sự kiện gì đã xảy ra, When – sự kiện lịch sử đã xảy ra vào thời điểm nào, Who – sự kiện gắn liền với ai – nhân vật, giai cấp, tầng lớp, tổ chức nào…, Where – gắn với địa điểm, không gian nào và How – diễn ra như thế nào.
Việc vận dụng công thức 5WW – 1 How này giúp các em hình dung cụ thể về những vấn đề xoay quanh một sự kiện, không bị nhầm lẫn với sự kiện khác. Tuy nhiên các em cũng không nên quá máy móc, vì trong một số trường hợp sự kiện lịch sử không cần phải chi tiết, cụ thể về ngày/tháng/năm mà mang “tính tương đối”.
Thời gian của sự kiện lịch sử cũng rất đa dạng, có thể được tính bằng phút (10 giờ 45 phút ngày 30/4/1975, xe tăng và bộ binh quân Giải phóng tiến vào Dinh Độc lập, bắt sống toàn bộ nội các Sài Gòn); có khi theo mùa (mùa hè năm 1920, Nguyễn Ái Quốc được tiếp xúc với Luận cương của Lênin…), hoặc thập kỉ, thế kỉ (đầu thập kỉ, cuối thế kỉ…); đôi khi lại dùng cụm từ chỉ tương đối “trong những năm”, “đầu những năm”, “cuối những năm” (những năm 20 của thế kỉ XX, phong trào yêu nước ở Việt Nam có hai khuynh hướng chính trị cùng tồn tại là tư sản và vô sản…).
Tương tự như vậy, địa điểm, không gian diễn ra sự kiện lịch sử có thể là cây đa (cây đa Tân Trào – nơi diễn ra lễ xuất quân của một đơn vị Giải phóng quân do Võ Nguyên Giáp chỉ huy tiến về giải phóng thị xã Thái Nguyên, mở đầu cho Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945), tại một cứ điểm, căn cứ (cứ điểm Điện Biên Phủ), vùng miền, khu vực… (miền Bắc Việt Nam, khu vực Đông Nam Á …
Luyện đề thường xuyên
Luyện đề thường xuyên sẽ mang lại những hiệu quả sau:
- Quen với mô hình đề
- Tập cách phản xạ đối với những câu khó
- Canh được thời gian và phân chia thời gian làm bài một cách khoa học
- Kiểm tra lượng kiến thức của mình
- Nhớ bài lâu hơn
Không nên luyện quá nhiều đề thi trong 1 ngày, luyện thi tối đa 2 đề/ ngày. Trong thời gian luyện đề nên bấm giờ và làm bài nghiêm túc để đánh giá lượng kiến thức của bản thân và quen với tâm lý phòng thi.
Tránh học không đúng trọng tâm, luyện thi lan man các dạng đề cao cấp. Lên kế hoạch một ngày dành khoảng thời gian nào cho việc luyện thi online, mỗi môn học sẽ có thời lượng bao nhiêu phút? Phương án giải quyết khi không hoàn thành tiến độ luyện thi của ngày hôm trước. Sau 1 tuần, 1 tháng phải có bản tổng kết ngắn gọn những kết quả mà bạn đã đạt được để điều chỉnh kế hoạch và mục tiêu ở thời gian tiếp theo.
Ôn tập bằng nhiều hình thức
Không chỉ tự ôn tập mô mình, các em có thể lựa chọn nhiều hình thức ôn tập khác như trao đổi với bạn bè, tìm hiểu kiến thức thông qua kênh Youtube, Facebook…. Điều này khiến cho việc học Lịch sử mỗi ngày trở nên thú vị, cuốn hút và nhớ lâu hơn. Thường xuyên trao đổi với bạn bè cùng lớp, các thầy cô để hỏi thêm về các kiến thức chưa hiểu rõ, hoặc trao đổi các cách giải quyết khác nhau cho cùng một vấn đề.
Trên Facebook có rất nhiều nhóm, diễn đàn liên quan đến Lịch sử. ví dụ trang “Lịch sử Việt Nam” có 32.000 thành viên, và họ thường xuyên có những bài viết về các cuộc chiến tranh giữ nước của Việt Nam theo hướng “mềm hóa” chứ không cứng nhắc như sách giáo khoa.
Còn trên Youtube, có hàng loạt kênh về Lịch sử được biên tập dưới dạng audio hay video để bạn có thể nghe và ghi nhớ các sự kiện, nhân vật… Xem những trận đánh, hình ảnh lịch sử, nhân vật lịch sử… chắc chắn sẽ dễ nhớ hơn, dễ hình dung hơn so với những kiến thức khô khan trong sách. Ngoài ra còn có kênh truyền hình giáo dục quốc gia vẫn có chương trình về Lịch sử một cách hấp dẫn.
Cuối cùng, các em hãy thường xuyên kiểm tra mức độ tiến bộ của bản thân bằng những bài thi trắc nghiệm cụ thể, tự mình bấm thời gian, nghiêm túc làm bài và nhờ thầy cô giáo chấm điểm. Việc nhìn nhận những lỗi sai, những kiến thức đang bị hổng của mình và khắc phục sẽ giúp các em tiến bộ mỗi ngày.
Xây dựng sơ đồ tư duy
Sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học kiến thức mới giúp học sinh học tập một cách chủ động, tích cực và huy động được tất cả 100% học sinh tham gia xây dựng bài một cách hào hứng. Với sản phẩm độc đáo “kiến thức + hội họa” là niềm vui sáng tạo hàng ngày của học sinh và cũng là niềm vui của chính thầy cô giáo và phụ huynh học sinh khi chứng kiến thành quả lao động của học sinh của mình.
Cách học này còn phát triển được năng lực riêng của từng học sinh không chỉ về trí tuệ (vẽ, viết gì trên sơ đồ tư duy), hệ thống hóa kiến thức (huy động những điều đã học trước đó để chọn lọc các ý để ghi), khả năng hội họa (hình thức trình bày, kết hợp hình vẽ, chữ viết, màu sắc), sự vận dụng kiến thức được học qua sách vở vào cuộc sống. Với bộ môn Lịch Sử, đây sẽ là cách ôn tập hiệu quả bởi số lượng bài khá nhiều, lượng kiến thức khó nhớ. Học qua sơ đồ sẽ kiến bạn nhớ lâu và tư duy khoa học hơn.
Hệ thống hóa lại toàn bộ kiến thức sách giáo khoa
Để làm bài thi đạt điểm cao, học sinh cần nắm vững kiến thức cơ bản nhằm giải quyết tốt những yêu cầu của đề. Hàm lượng kiến thức môn Lịch sử rất rộng và dễ gây nhầm lẫn bởi các mốc sự kiện, tên nhân vật… Vì vậy, để ghi nhớ chính xác các kiến thức môn Lịch sử lớp 11, 12 thí sinh phải có cách ôn luyện khoa học.
Học sinh phải nắm chắc kiến thức căn bản trong chương trình sách giáo khoa Lịch sử lớp 12. Vì lịch sử phải chính xác, các em nên ôn luyện theo dòng thời gian, từ đó phát triển các nội dung có liên quan. Thi trắc nghiệm, việc đầu tiên học sinh cần làm chính là hệ thống hóa lại toàn bộ kiến thức trong sách giáo khoa theo khoanh vùng ôn tập của Bộ GD&ĐT. Thông thường tỷ lệ câu hỏi nằm trong phần kiến thức lớp 11 chiếm 10% còn 90% câu hỏi thuộc kiến thức lớp 12 và không có nội dung kiến thức chương trình lớp 10. Các câu hỏi thuộc chương trình kiến thức lớp 11 chủ yếu ở mức độ Nhận biết; Thông hiểu; Vận dụng và không có câu hỏi Vận dụng cao
Sự kiện lịch sử thông thường bao gồm: Thời gian, hoàn cảnh, nguyên nhân, diễn biến, kết quả, bài học rút ra và ý nghĩa lịch sử của sự kiện đó... Từ những kiến thức, sự kiện, giai đoạn lịch sử cụ thể từng phần, từng chương, hãy học các bài Tổng kết phần, chương để rèn luyện kỹ năng khái quát hóa kiến thức và xâu chuỗi vấn đề. Tất cả những kiến thức, những vấn đề và sự kiện lịch sử cốt lõi nhất, nổi bật nhất đều hiện hữu trong các bài Tổng kết và đa phần học sinh không để ý.
Xác định, liên hệ những sự kiện lớn của thế giới có tác động trực tiếp đến lịch sử Việt Nam ở cùng thời kì
Lịch sử Việt Nam là một bộ phận của lịch sử thế giới, nên sẽ chịu ảnh hưởng trước những tác động lớn từ bên ngoài. Trong các dạng đề thi, các em sẽ gặp câu hỏi liên quan giữa lịch sử thế giới và lịch sử dân tộc.
Ví dụ các em biết được những thắng lợi của quân Đồng minh từ cuối năm 1944 đến giữa tháng 8/1945 sẽ hiểu rõ tác động của những thắng lợi đó đối với Cách mạng Việt Nam (điều kiện khách quan góp phần làm nên thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945)...
