Nhà thơ Vũ Quần Phương (1940-), tên thật là Vũ Ngọc Chúc, bút danh khác còn có Ngọc Vũ, Phương Viết, quê Nam Định. Ông là bác sĩ y khoa đồng thời là nhà thơ, nhà phê bình văn học, trưởng ban biên tập văn học của NXB Văn học, chủ tịch Hội văn nghệ Hà Nội, tổng biên tập báo Người Hà Nội, chủ tịch Hội đồng thơ Hội nhà văn Việt Nam, phó tổng biên tập tạp chí Văn chương Việt Nam bằng tiếng Pháp. Ngoài làm thơ và viết phê bình văn học, còn dịch thơ đăng trên các sách, báo và tạp chí văn học.
Bài thơ: Đọc thơ Xuân Diệu
Đọc thơ Xuân Diệu
Con sông ấy có bến thuyền
Câu thơ ấy có một miền xót xa
Thơ tình tặng khắp người ta
Hại thay... trắng một vòng hoa trên mồ.
Chân đi dăm núi nghìn hồ
Gửi hương cho gió bao giờ mới xong
Chữ trên mặt giấy phập phồng
Trái tim im lặng dưới vồng cỏ may.
Phấn thông núi Ngự còn bay
Bạc hà đường Láng đang say vị hè
Câu thơ vừa chạm tiếng ve
Nửa chừng nét bút đã nghe lạnh trời.
Sống trong vui khổ cõi người
Anh như trái lựu, nụ cười thế a?
Huyền hồ bóng dáng thịt da
Uống xong lại khát là ta với đời
Thân về đất mẹ yên rồi
Hồn còn thảng thốt với người trần gian.
Bài thơ: Nói với em
Nói với em
Nếu nhắm mắt trong vườn lộng gió,
Sẽ được nghe thấy tiếng chim hay,
Tiếng lích chích chim sâu trong lá,
Con chìa vôi vừa hót vừa bay.
Nếu nhắm mắt nghe bà kể chuyện,
Sẽ được nhìn thấy các bà tiên,
Thấy chú bé đi hài bảy dặm,
Quả thị thơm, cô Tấm rất hiền.
Nếu nhắm mắt nghĩ về cha mẹ,
Đã nuôi em khôn lớn từng ngày,
Tay bồng bế, sớm khuya vất vả,
Mắt nhắm rồi, lại mở ra ngay.
Bài thơ này đã được nhạc sĩ Vũ Hoàng và nhạc sĩ Phan Bá Chức phổ nhạc thành các bài hát cùng tên.
Nguồn: Sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 2, tập 1, NXB Giáo dục, 2002
Bài thơ: Đợi
Đợi
Anh đứng trên cầu đợi em
Dưới chân cầu nước chảy ngày đêm
Ngày xưa đã chảy, sau còn chảy
Nước chảy bên lòng, anh đợi em
Anh đứng trên cầu nắng hạ
Nắng soi bên ấy lại bên này
Đợi em. Em đến? Em không đến?
Nắng tắt, còn anh đứng mãi đây!
Anh đứng trên cầu đợi em
Đứng một ngày đất lạ thành quen
Đứng một đời đất quen thành lạ
Nước chảy... kìa em, anh đợi em.
Bài thơ này đã được nhạc sĩ Huy Thục phổ nhạc thành bài hát cùng tên.
Nguồn: Vũ Quần Phương, Vầng trăng trong chiếc xe bò, NXB Văn học, 1988
Bài thơ: Bài thơ cuối của Lý Bạch
Bài thơ cuối của Lý Bạch
Rượu đổ đẫm sông, sông đẫm rượu
Ông say đêm ấy có ai buồn
Nghìn năm trăng cũ soi sông cũ
Sông cũ nghìn năm vẫn nước tuôn
Nghìn năm chưa dứt cơn say ấy
Mỗi độ nhìn trăng lại nhớ thơ
Rượu cũng không say bằng khát vọng
Trăng thành khát vọng giữa sông mơ
Nào ai biết được say hay tỉnh
Cái người chỉ bạn với trăng thanh
Gieo mình ôm lấy vầng khao khát
Đấy một bài thơ thật hết mình
Nguồn: Vũ Quần Phương, Vầng trăng trong chiếc xe bò, NXB Văn học, 1988
Bài thơ: Nắng tươi
Nắng tươi
Nắng chiếu trên chồng gạch đỏ tươi
Lá sáng long lanh ửng mặt người
Sẽ một ngày nắng tươi như thế
Mà ta không nữa ở trên đời
Không có ta thì gạch vẫn tươi
Biết đâu trong gạch có ta rồi
Tiếng chim tu hú trong vườn vải
Có giống khi ta tuổi chín mười?
1997
Nguồn: Chỗ ấy sóng... (thơ), Vũ Quần Phương, NXB Hội nhà văn, 2007
Bài thơ: Phật cười
Phật cười
Mái tam quan
đứng phía ngoài
tôi đâu biết Phật các ngài bên trong
Trời nổi cơn dông
đất nổi cơn dông
bão dông không ướt chỗ ông Phật ngồi
- Ô hay!
Ông Phật bật cười
- Đừng nhầm gỗ mít với tôi trong chùa
1-3-2006
Nguồn: Chỗ ấy sóng... (thơ), Vũ Quần Phương, NXB Hội nhà văn, 2007
Bài thơ: Ngưỡng cửa
Ngưỡng cửa
Nơi này ai cũng quen
Ngay từ thời tấm bé
Khi tay bà, tay mẹ
Còn dắt vòng đi men
Nơi bố mẹ ngày đêm
Lúc nào qua cũng vội
Nơi bạn bé chạy tới
Thường lúc nào cũng vui
Nơi này đã đưa tôi
Buổi đầu tiên đến lớp
Nay con đường xa tắp
Vẫn đang chờ tôi đi
Nguồn: Sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 1, tập 2, NXB Giáo dục, 2014
Bài thơ: Áo đỏ
Áo đỏ
Áo đỏ em đi giữa phố đông
Cây xanh như cũng ánh theo hồng.
Em đi lửa cháy trong bao mắt
Anh đứng thành tro em biết không?
Nguồn: Vũ Quần Phương, Vầng trăng trong chiếc xe bò, NXB Văn học, 1988
Bài thơ: Vịn ca dao
Vịn ca dao
Trông nước - nước chảy, trông bèo - bèo trôi
Có gì còn ở với tôi
Bờ sông thì lở, bãi bồi thì xa
Bèo về với chốn nước sa
Nước ra biển cả bao la với trời
Riêng tôi vọng mãi giữa đời
Gọi chim chim lạ, gọi người người dưng
Lạ chim, lạ suối, lạ rừng
Lạ, tôi vẫn gọi không đừng được đâu
5-10-2003
Nguồn: Chỗ ấy sóng... (thơ), Vũ Quần Phương, NXB Hội nhà văn, 2007
Bài thơ: Trước biển
Trước biển
Biết nói gì trước biển em ơi!
Trước cái xa xanh thanh khiết không lời
Cái hào hiệp ngang tàng của gió
Cái kiên nhẫn của nghìn đời sóng vỗ
Cái nghiêm trang của đá đứng chen trời
Cái giản đơn sâu sắc như đời
Chân trời kia biển mãi gọi người đi
Bao khát vọng nửa chừng tan giữa sóng
Vầng trán mặn giọt mồ hôi cay đắng
Bao kiếp vùi trong đáy lặn mù tăm
Nhưng muôn đời vẫn những cánh buồm căng
Bay trên biển như bồ câu trên đất
Biển dư sức và người không biết mệt
Mũi thuyền lao mặt sóng lại cày bừa
Những chân trời ta vẫn mãi tìm đi
Em ơi em biển sâu rộng nhường kia
Ai biết được tự nơi nào biển mặn
Ơi hạt muối mang cho đời vị mặn
Tự bao giờ biển đã biết thương ta
Anh lặng im trên bãi cát như mơ
Trưa cô độc mặt trời lên chót đỉnh
Chỉ còn anh với nghìn trùng sóng đánh
Với nghìn trùng sâu lắng thương em
Chiều nay thôi khi nước thuỷ triều lên
Biển lại xoá dấu chân anh trên cát
Đời thay đổi những vui buồn sẽ khác
Vui buồn nào chẳng đậm lẽ thương nhau
Đến bao giờ anh được đứng cùng em
Trước biển lớn cuộc đời thương cảm ấy
Đêm gió trở mấy lần con sóng dậy
Chân trời nào đang có cánh buồm đi?
Ôi cuộc đời sâu rộng nhường kia
Sâu như biển, rộng như triều tít tắp
Vị biển mặn đến quá chừng mặn chát
Hạt muối đời hai đứa cắn chung nhau
Anh hiểu sao con sóng sớm bạc đầu
Anh hiểu sao chúng ta lại yêu nhau
Biển rộng quá, biển cần trời, cần đất
Bờ dẫu xa, bờ còn là có thật
Biển không cùng biển vẫn đỡ hơn anh
Trưa biển này anh chỉ nắm tay anh
Sóng bạc đầu biển vẫn mãi tươi xanh
Khi ta hết cuộc đời kia vẫn thế
Cái lúc ta chẳng được chờ nhau nữa
Gió vẫn vào thầm thĩ lá thông non
Dưới bãi xa con sóng vẫn bồn chồn
Vẫn chờ đợi một cái gì chưa tới
Mặt trời lên những chân trời lại mới
Những chân trời mờ ảo thuở ngày thơ...
Những cánh buồm lại rẽ sóng ra đi
Gió còn trẻ và buồm đang khao khát
Thuyền quăng lưới như đàn chim tha rác
Mặt biển bằng vui như mái nhà ta
Biết nói gì trước biển quá bao la
Trước tất cả những điều đơn giản thế
Anh đứng lặng nghe ngấm vào chất bể
Tiếng sóng dào trên một bãi dương xa...
Nguồn:
1. Vầng trăng trong chiếc xe bò, NXB Văn học, 1988
2. Thơ Việt Nam 1945-1985, NXB Văn học, 1985
