điều ước quốc tế tiêu biểu nhất về Quyền của Người lao động

Hiện nay, khi xã hội ngày càng văn minh và phát triển, pháp luật của mỗi quốc gia và các điều ước quốc tế ngày càng chú trọng hơn đến vấn đề quyền của người lao động (NLĐ). Việt Nam cũng là một trong những nước đang cố gắng hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của NLĐ trong xã hội nói chung và quan hệ lao động nói riêng. Dưới đây, toplist xin tổng quan về một số điều ước quốc tế, tuyên ngôn tiêu biểu liên quan đến quyền của NLĐ trên toàn cầu mà Việt Nam đã gia nhập.

Công ước Quốc tế về quyền dân sự, chính trị năm 1966

Công ước Quốc tế về quyền dân sự, chính trị - International Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR) được Đại Hội đồng Liên Hiệp Quốc thông qua 6/12/1966 nêu tổng quan về các quyền dân sự, chính trị cơ bản của con người. Tính tới năm 2010, đã có 72 quốc gia ký kết và 162 nước tham gia ICCPR, trong đó có Việt Nam.

Quyền của người lao động được quy định tại Điều 8 của Công ước. Điều 8 mang theo tinh thần bảo vệ lợi ích NLĐ như cấm mọi hình thức nô lệ, nô dịch, không ai bị yêu cầu phải lao động hoặc lao động cưỡng bức ("lao động cưỡng bức" ở đây trừ một số trường hợp pháp luật nước ta có quy định bắt buộc thực hiện).

Công ước này là một phần của hệ thống các Luật Nhân quyền quốc tế, đặt dưới sự giám sát của Ủy Ban Nhân quyền.

*Một trong những quyền của con người là không bị bắt làm nô lệ dưới mọi hình thức*

Các Công ước quốc tế của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO)

Tổ chức Lao động Quốc tế (International Labour Organization - ILO) là một cơ quan điều chỉnh trực tiếp đến các vấn đề về lao động của Liên Hiệp quốc được thành lập năm 1919.
ILO với nhiệm vụ làm tăng cơ hội có việc làm và thu nhập tốt cho mọi người trong điều kiện tự do, công bằng, an toàn, đảm bảo nhân phẩm.
Mục tiêu chiến lược của ILO gồm:

Nguyên tắc và quyền cơ bản tại nơi làm việc
Tạo cơ hội lớn hơn cho mọi người nhằm bảo đảm việc làm, thu nhập tốt
Tăng phạm vi, hiệu lực của bảo trợ xã hội
Tăng cường việc giám sát 3 bên và đối thoại xã hội.

Việt Nam đã là thành viên của tổ chức này trong nhiều giai đoạn, đặc biệt là từ năm 1992 nước ta mới quay lại làm thành viên. Các tuyên bố của ILO về các quyền cơ bản của người lao động gồm có:

Tự do liên kết, thương lượng tập thể giữa NLĐ và người sử dụng lao động (Công ước số 87 và 98)
Xóa bỏ lao động cưỡng bức, lao động bắt buộc (Công ước số 29 và 105)
Cấm sử dụng lao động trẻ em, xóa bỏ các hình thức lao động trẻ em (Công ước số 138 và 182)
Xóa bỏ hình thức phân biệt đối xử về việc làm và nghề nghiệp (Công ước số 100, 111)

ILO trong Tuyên bố năm 1998 có đề cập các nước thành viên của ILO đã phê chuẩn hay chưa phê chuẩn các công ước cơ bản trên thì đều có nghĩa vụ tôn trọng, thúc đẩy trong bảo vệ quyền của NLĐ, thực hiện các tiêu chuẩn lao động cốt lõi của ILO. Ngày quốc tế lao động 1-5 hằng năm chính là ngày kỷ niệm để mọi người ghi nhớ hơn nữa trong việc bảo vệ quyền lợi của NLĐ, trước hết là tự NLĐ phải bảo vệ mình, người khác tôn trọng và nhà nước tham gia trong vấn đề này.

Tuyên ngôn quốc tế về quyền con người năm 1948 (UDHR)

Tuyên ngôn quốc tế Nhân quyền là tuyên ngôn về các quyền cơ bản của con người được Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc thông qua năm 1948 tại Paris, Pháp. Đây là tuyên ngôn về nhân quyền đầu tiên trên thế giới bảo vệ quyền con người trong vấn đề phân biệt chủng tộc, màu da, giới tính, ngôn ngữ và các quan điểm khác, trong đó có quyền của NLĐ.

Quyền của người lao động được quy định cụ thể nhất tại Điều 23. Trong đó đề cập đến vấn đề mọi người đều có quyền làm việc, tự do chọn việc làm, được hưởng các điều kiện làm việc chính đáng trong đó có bảo vệ chống thất nghiệp. Bình đẳng giữa những người lao động trong cùng một công việc, hưởng thù lao một cách công bằng. Đặc biệt ở đây có nhắc đến quyền thành lập và tham gia các nghiệp đoàn (tại Việt Nam là Công đoàn) để bảo vệ quyền lợi của mình.

*Eleanor Roosevelt- chủ tọa ủy ban soạn thảo và chuẩn thuận Bản Tuyên Ngôn Nhân Quyền 1948*

Công ước quốc tế về các quyền kinh tế, văn hóa và xã hội năm 1966

Công ước quốc tế về các quyền kinh tế, văn hóa và xã hội (International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights - ICESCR) được Đại hội đồng Liên Hiệp quốc thông qua cùng lúc với Công ước quốc tế về các quyền dân sự, chính trị (ICCPR) ngày 16 tháng 12 năm 1966). Các quốc gia tham gia phải cam kết trao các quyền gồm quyền công đoàn, quyền chăm sóc sức khỏe, giáo dục và được đảm bảo mức sống phù hợp cho các cá nhân.
Tới năm 2008, đã có 69 nước đã ký và 160 quốc gia tham gia công ước này (năm 1982 nước ta đã phê chuẩn ICESCR) Công ước được đặt dưới sự giám sát của Ủy ban các quyền kinh tế xã hội và văn hóa.

Công ước này quy định quyền của những NLĐ như:

Có cơ hội kiếm sống bằng công việc tự do lựa chọn hoặc chấp nhận (Điều 6)
Mọi người được hưởng các điều kiện làm việc công bằng, thuận lợi. Có thù lao thỏa đáng, công bằng. Điều kiện làm việc an toàn, lành mạnh, thời gian nghỉ ngơi hợp lý. (Điều 7)
Thành lập, tham gia công đoàn theo lựa chọn, quyền của tổ chức công đoàn trong việc thành lập, tham gia Liên đoàn công đoàn. Tự do hoạt động của các công đoàn và giới hạn quyền. (Điều 8)
Trừng trị theo pháp luật đối với các trường hợp thuê trẻ em và thanh thiếu niên làm các công việc có hại cho tinh thần, sức khỏe, nguy hiểm đến tính mạng, có hại đến sự phát triển bình thường của các em. Yêu cầu các quốc gia cần định ra những giới hạn về độ tuổi để pháp luật có thể trừng phạt, nghiêm cấm các trường hợp sử dụng lao động trẻ em linh hoạt nhất. (Điều 10)

*Đa số các quốc gia tham gia Công ước này*

Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương

Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP - Trans-Pacific Partnership Agreement) là một thỏa thuận thương mại tự do được ký kết giữa 12 nước vào năm 2016 với mục đích hội nhập các nền kinh tế thuộc khu vực Châu Á- Thái Bình Dương.

Việt Nam đã chính thức ký kết TPP vào tháng 2 năm 2016, Hiệp định này sẽ đem lại những thay đổi lớn trong nền kinh tế trong nước. Đặc biệt là về tiêu chuẩn về môi trường và lao động. Ngoài 4 tiêu chuẩn cốt lõi của ILO, TPP còn có những điều khoản ép buộc về lao động và đưa ra các mức phạt về thương mại nếu như không thực hiện:

Các quốc gia tham gia Hiệp định này sẽ bị đòi hỏi phải có một mức lương tối thiểu
NLĐ làm việc trong doanh nghiệp được tự do thành lập tổ chức người lao động (đại diện cho NLĐ), tổ chức này có thể tự do gia nhập Tổng Liên đoàn Lao động
Cấm tình trạng bắt buộc lao động bằng cách giữ hộ chiếu của các công dân ngoại quốc
Cấm việc đòi tiền để công nhân được nhận vào làm.

Hiệp định thương mại tự do này can thiệp khá nhiều trong các tiêu chuẩn về lao động và là một thách thức mới cho Việt Nam