Top 10 Kỳ quan kiến trúc cổ đại nổi tiếng nhất thế giới

Di chỉ khảo cổ Newgrange nằm ở thung lũng Boyne. Đồi nghĩa trang Newgrange là một trong những đài tưởng niệm thời tiền sử ấn tượng nhất ở châu Âu, có thể sánh ngang hàng với Stonehenge và đền Ggantija. Nó từng là nơi chôn cất của các vị vua dòng Tara. Nhờ có Newgrange, Ireland có thể tự hào là đất nước có công trình megalithic cổ xưa nhất còn giữ được đến ngày nay. Newgrange được xây dựng vào năm 3200 trước công nguyên, “già” hơn cả Stonehenge ở Anh và kim tự tháp Giza ở Ai Cập.

Xung quanh di chỉ này có những luồng ý kiến khác nhau. Có giả thiết cho rằng Newgrange là một hầm mộ bởi hình thức phong phú của sự chạm khắc trên đá, đặc biệt những hình tròn xoắn ốc, các biểu tượng cùng một chủ đề trong nghệ thuật hầm mộ và ba hốc đá bí mật chứa những “bồn tắm” bằng đá. Một hành lang dài 19m dẫn đến một căn phòng mai táng, bộ khung là những cột đá monolit thẳng đứng nặng 20 - 40 tấn. Cảnh tượng thật chẳng khác gì Stonehenge. Bởi thế đông đảo nhà khảo cổ học cho rằng Newgrange là một ngôi đền cổ chứ không phải là mộ động. Điều đáng nói, những tảng đá lớn mài nhẵn được xếp đặt với độ chính xác hết sức lạ lùng. Công việc này được thực hiện như thế nào vẫn còn trong vòng bí mật.

Tượng thần Mặt Trời ở Rhodes là một bức tượng vĩ đại của thần Mặt Trời trên đảo Rhodes (Hy Lạp), do Chares xứ Lindos (một nhà điêu khắc Hy Lạp) dựng nên trong khoảng 292 TCN và 280 TCN. Nó khoảng cùng kích thước với Tượng thần tự do ở New York, dù được đặt trên một cái bệ thấp hơn. Bức tượng từng là một trong Bảy kỳ quan thế giới. Năm 1989, một cấu trúc xây dựng bằng đá trông giống với nắm đấm của con người được tìm thấy ở vùng biển Rhodes. Nó được cho là phần đầu tiên được khám phá ra của bức tượng thần Mặt Trời. Tuy nhiên, sau đó người ta đã xác định nó chỉ là đá và bùn rác đã bị một xe ủi hất xuống biển.

Đã từng có nhiều lời bàn cãi về việc có nên xây dựng lại bức tượng hay không. Những người ủng hộ cho rằng điều này sẽ làm bùng nổ lượng khách du lịch tới Rhodes, nhưng những người phản đối nói nó quá tốn kém (hơn 100 triệu euro). Ý kiến này đã nhiều lần được đặt ra từ năm 1970, nhưng vì thiếu hụt tài chính, nên những công việc đó vẫn chưa thực hiện được. Các kế hoạch xây dựng tượng đã được tiến hành từ năm 1998 bởi nghệ sĩ Nikolaos Kotziamanis người Síp - Hy Lạp.

Nằm ở thành phố Olympia của Hy Lạp cổ đại, bức tượng thần Zeus ở Olympia được coi là tác phẩm điêu khắc hoàn mỹ nhất, đồng thời là một trong 7 kỳ quan của thế giới cổ đại. Ngôi đền được xây dựng vào khoảng năm 450 TCN. Khác với truyền thống, các kiến trúc sư đã làm cho công trình ấn tượng hơn bằng cách đặt vào bên trong một bức tượng khổng lồ. Nhà điêu khắc nổi tiếng Pheidias Athens đã được chọn để đảm nhiệm nhiệm vụ này. Pheidias đã phác thảo một bức tượng bằng ngà và vàng cao 13 mét đặt trên một phần đế bằng đá cẩm thạch cao 1m. Toàn bộ công trình lấp kín cả đầu phía Tây của ngôi đền. Phedias thể hiện bức tượng trong tư thế ngồi trên ngai vàng, đầu gần chạm tới nóc điện làm người xem có cảm tưởng rằng nếu như thần Zeus đứng lên thì đầu ông sẽ đâm thủng mái của ngôi đền.

Toàn thân của bức tượng được làm bằng 780 mét khối gỗ được lấy từ địa phương, sau đó được bọc bằng những tấm ngà voi ở bên ngoài. Chất liệu ngà tạc lên bức tượng tinh xảo và hoàn mỹ đến mức nhìn những bắp thịt trên bức tượng rất sinh động. Bên tay phải thần Zeus là thần Victory có cánh biểu tượng cho chiến thắng trong các kỳ Thế Vận Hội Olympic. Bên tay trái của tượng là quyền trượng với một con chim đại bàng đậu trên đỉnh trượng, chính là biểu tượng của thần Zeus.

Trên đầu thần Zeus được trang điểm bằng một vòng hoa ôliu trong khi áo và dép của tượng được làm bằng vàng. Thân tượng đặt trên ngai vàng làm bằng gỗ mun và ngà rất công phu, và toàn bộ nằm trên 1 phần đế bằng đá cẩm thạch cao 1m. Trong lúc thi công bức tượng, xưởng của Pheidias được đặt ở ngay ngoài đền thờ. Ở đây, ông đã phải cho làm từng bộ phận của bức tượng, sau đó mới đem vào trong đền để lắp ráp. Năm 462 SCN, một trận hoả hoạn khủng khiếp đã tàn phá thành phố Olympia và tiêu huỷ bức tượng. Đáng tiếc rằng, tượng thần Zeus ở Olympia không hề có bản sao và tất cả những gì biết được về tác phầm là qua các ghi chép thời cổ đại và bản vẽ phác ở các đồng tiền xưa.

Ngọn hải đăng Alexandria được vua Ptolemy Soter khởi dựng vào năm 290 trước CN, do kiến trúc sư Sotratus thiết kế xây dựng tại vị trí của một ngôi làng cổ Rhakotis theo ý nguyện của Alexander đại đế để bất tử hoá tên ông. Được hoàn thành trong thời kỳ trị vì của vua Ptolemy Philadelphus và không bao lâu sau, Alexandria trở thành trung tâm văn hoá, chính trị, kinh tế và tri thức của Ai Cập.

Theo truyền thuyết, Sostratus bị Ptolemy cấm để tên tuổi mình có liên quan tới việc xây dựng công trình. Nhưng vị kiến trúc sư vẫn để lại những dòng chữ sau trên bức tường móng "Sostratus, con trai của Dexiphanes, người Cnidian, hiến dâng công trình này cho các Chúa cứu thế, nhân danh những người đi trên biển." Những từ này được giấu bên dưới một lớp vữa trát, trên đỉnh của nó có đục một hàng chữ khác ca ngợi vua Ptolemy như là người xây dựng Pharos (tên gọi khác của ngọn hải đăng Alexandria). Sau nhiều thế kỷ, lớp vữa trát đã rơi mất, để lộ tên của Sostratus.

Trong 7 kỳ quan cổ đại, ngọn hải đăng Alexandria không chỉ mang giá trị nghệ thuật mà còn có giá trị sử dụng hữu ích. Ðối với người thủy thủ ngọn hải đăng này tượng trưng cho sự bình yên khi họ ra khơi. Ðối với các nhà kiến trúc, nó còn mang nhiều ý nghĩa quan trọng nhất là thời bấy giờ nó là ngôi nhà cao nhất trên hành tinh.

Theo truyền thuyết, vườn treo Babylon là món quà đặc biệt của nhà vua Nabuchadnezzar (605-562 TCN) của vương triều Chaldean xứ Babylon tặng hoàng hậu được sủng ái là công chúa xứ Medes. Vườn treo được xây dựng nên để cho bà vợ của Nebuchadnezzar làAmyitis khuây nỗi nhớ quê hương. Amyitis là con gái vua xứ Medes, đã cưới Nebuchadnezzar để tạo nên một liên minh giữa hai nước. Quê hương bà là một vùng đất xanh tươi với những núi non hùng vĩ, và bà coi vùng đất Lưỡng Hà bằng phẳng bị mặt trời thiêu đốt là buồn chán. Nhà vua quyết định tái tạo lại quê hương hoàng hậu bằng cách xây nên một vùng núi non nhân tạo bằng những vườn treo trên mái nhà.

Vườn treo Babylon dựng ngay cạnh cung điện nhà vua, bên bờ sông Euphrate thuộc lưu vực Lưỡng Hà, cách thành Baghdad, Iraq 50 km về phía nam. Vườn được xây trên một quả đồi nhỏ, có dạng vuông gồm bốn tầng, tầng nọ cách tầng kia 25m, mỗi tầng là một vườn nối nhau bằng những cầu thang khá rộng. Tầng dưới cùng có diện tích là 60.516 m2, nằm trên một hệ thống cột gồm 625 cái. Hệ thống cột này càng lên cao càng thu hẹp dần, số lượng cột ít đi, đến tầng 2 có 441 cột, tầng 3 có 289 cột, tầng trên cùng có 169 cột, kích thước cũng nhỏ dần. Diện tích tầng trên cùng chỉ còn bằng nửa tầng dưới cùng. Toàn bộ vườn treo giống như một chiếc tháp giật cấp rất phổ biến ở lưu vực Lưỡng Hà.

Kim tự tháp Kheops còn gọi là Kim tự tháp Khufu hoặc Đại kim tự tháp Giza được xây dựng vào giữa thiên niên kỷ thứ III trước Công nguyên làm lăng mộ cho Pharaoh Khufu (Kheops). Công trình cao 145 mét, bề rộng 230 mét và chiều dài 230 mét, vẫn là một trong những cấu trúc cao nhất và đồ sộ nhất do nhân loại dựng lên.

Đại Kim Tự Tháp Kheops là mới nhất và lớn nhất trong ba kim tự tháp trong vùng Giza Necropolis giáp với Cairo, Ai Cập ở châu Phi. Nó là phần chính của một cấu trúc phức tạp các công trình bao gồm cả hai ngôi đền nhà xác để thờ Kheops, ba kim tự tháp nhỏ hơn cho các bà vợ của Kheops, và một kim tự tháp "vệ tinh" nhỏ hơn, một đường đắp cao nối hai ngôi đền và một nhà mồ nhỏ bao quanh kim tự tháp cho các quý tộc. Một trong các kim tự tháp nhỏ chứa mộ của hoàng hậu Hetepheres, em gái và vợ của Sneferu và mẹ của Kheops. Cũng có thành phố cho công nhân, bao gồm một nghĩa trang, các tiệm bánh, một xưởng làm bia và một khu để luyện đồng. Nhiều tòa nhà và các khu cấu trúc khác đang được khám phá bởi Dự án vẽ bản đồ Giza.

Derinkuyu là thành phố ngầm được khai quật ở độ sâu lớn nhất thế giới. Di tích này nằm ở Cappadocia, vùng Trung Anatolia của Thổ Nhĩ Kỳ. Với những ống khói cổ tích ấn tượng và những hang động bị xói mòn, Cappadocia là một cảnh tượng địa chất tuyệt vời, một kỳ quan tuyệt đẹp. Nơi đây nổi tiếng hơn cả với hệ thống nhà ở được khắc thẳng vào lòng đất một cách quy mô và những đường hầm bí mật mà nhiều người sử dụng làm nơi trú ẩn qua nhiều thế kỷ.

Vài triệu năm trước, các vụ phun trào núi lửa phun ra hàng lớp hàng lớp tro, gọi là tuff hay tufa. Theo thời gian tuff được gắn vào một loại đá mềm, dễ dàng khắc, nhưng tương đối ổn định. Cư dân của Anatolia cổ đại nhận ra rằng họ có thể khắc ngôi nhà của họ ngay vào sườn đồi và dưới lòng đất. Vì thế, những quần thể nhà cắt đá đã ra đời trong khu vực và Derinkuyu là “thành phố” nhà cắt đá nằm sâu nhất được phát hiện cho đến nay. Việc khám phá các căn nhà dưới lòng đất xảy ra vào năm 1963 trong quá trình cải tạo một ngôi nhà trên mặt đất. Người ta phát hiện một căn phòng ngầm dẫn đến một lối đi mở ra dưới lòng đất. Khi khám phá lối đi, các công nhân nhận ra rằng nó dẫn xa hơn vào một mê cung sâu. Đó là một phát hiện đáng kinh ngạc.

Đền Artemis là đền thờ nữ thần săn bắn Artemis, còn được gọi là đền thờ Diana được xây dựng từ đá cẩm thạch bởi kiến trúc sư Chersiphron và con là Metagenes, dài 115 m, rộng 55 m, bao gồm 127 cột đá, ở thành phố Ephesus (nay thuộc Thổ Nhĩ Kỳ), bờ biển Aegea. Đền được bắt đầu xây dựng năm 550 TCN, trải qua quá trình xây dựng lại và mở rộng qua nhiều thời kỳ, lần cuối là năm 430 TCN sau 120 năm. Năm 356 TCN, ngôi đền bị lửa thiêu hủy vào đêm Alexander Đại Đế chào đời. Một ngôi đền tương tự được xây lại trên nền ngôi đền cũ. Năm 262, người Goth đã đốt ngôi đền lần thứ hai. Chỉ phần nền và một số phần khác của ngôi đền thứ hai còn tồn tại đến ngày nay. Viện bảo tàng Anh ở Luân Đôn còn lưu một số di tích thuộc ngôi đền thứ hai.

Đền thờ nữ thần Artemis không những là một trong số những ngôi đền Hy Lạp đồ sộ nhất, mà còn là một trong những công trình được xây dựng toàn bằng đá cẩm thạch lâu đời nhất. Đền được xây dựng ở địa điểm gồm các ngôi đền xây dựng đầu tiên vào khoảng năm 550 TCN với sự giúp đỡ tài chính của Croesus, một vị vua nổi tiếng giàu có thuộc vương quốc Lydia lân cận. Thế nhưng, vào năm 356 TCN, công trình kiến trúc nguy nga này bị một kẻ mắc chứng cuồng nhằm muốn tên tuổi của mình bất tử, đã phóng hỏa thiêu huỷ. Trong vòng vài thập niên sau, người ta dựng tại địa điểm cũ ngôi đền mới, theo hình dáng của ngôi đền ban đầu.

Thung lũng tình yêu nằm ở vùng xa xôi của Ireland, có diện tích rộng khoảng 2,5km². Hiện nay, vẫn còn rất nhiều giả thuyết xung quanh vùng đất bị bỏ quên này. Tuy chưa được giải mã rõ ràng nhưng chính sự bí ẩn của nó đã gợi cho con người sự tò mò. Người ta tin rằng, thung lũng này được xây dựng bởi các chủng tộc cổ xưa ở Ireland mà họ vẫn còn sinh sống ở vùng sâu vùng xa của đất nước.

Được cho là lâu đời hơn kim tự tháp Ai Cập đã có niên đại hơn 3000 năm, thung lũng gây ấn tượng với “Đài tưởng niệm tình yêu” làm bằng đá có kiến trúc tuyệt vời vẫn còn nguyên vẹn cả bên ngoài lẫn bên trong. Bên cạnh “Đài tưởng niệm tình yêu”, thung lũng này còn nổi tiếng với những trụ đá được hình thành do hoạt động của địa chất kéo dài hàng nghìn năm. Đặc biệt, những trụ đá này không giống như bình thường mà có hình dạng như “của quý” của đàn ông.

Lăng mộ của Mausolus hay Lăng Halicarnassus là một lăng mộ được xây dựng giai đoạn 353 TCB - 350 TCN tại Halicarnassus (Bodrum, Thổ Nhĩ Kỳ hiện nay). Nó được dành cho Mausolus, vị vương hầu một tỉnh thời Đế chế Ba Tư, và Artemisia, vợ và chị ông. Khu lăng mộ này được hai kiến trúc sư Hy Lạp Satyrus và Pythius thiết kế. Công trình cao gần 45 mét, diện tích hơn 1.216 m2 và mỗi mặt được một trong bốn nhà điêu khắc nổi tiếng là Hy Lạp Bryaxis, Leochares, Scopas và Timotheus trang trí. Khi hoàn thành, công trình được coi là một thành công lớn về nghệ thuật tới mức người ta đã coi nó là một trong bảy kỳ quan thế giới cổ đại. Thậm chí từ mausoleum từ đó được sử dụng chung với nghĩa là một ngôi mộ lớn, dù nguyên nghĩa "Mausol - eum" là để vinh danh Mausol.

Lăng mộ của Mausolus được xây vuông góc, các cạnh hướng Đông và Tây dài hơn các cạnh hướng Bắc và Nam một chút. Lăng nằm trên một bậc đài vòng có kích thước 38x32 m, phía trên bậc đài vòng là dãy cột Lonic bao quanh tất cả bốn mặt, một kim tự tháp gồm 24 bậc thang nằm trên đỉnh của toàn bộ công trình. Đá vôi trắng và đá cẩm thạch trắng dùng để ốp mặt tiền, trong khi phần lõi làm bằng đá núi lửa màu xanh lục. Một hệ thống gồm các ống thoát nước và hành lang ngầm giúp cho công trình luôn khô ráo và vững chãi. Quanh lăng là tường thành bao bọc chiếm một diện tích 2,5 ha, có cổng vào ở hướng Đông. Trên đỉnh kim tự tháp bậc thang có hình chiếc xe ngựa tứ mã kéo khổng lồ. Hai trụ chạy liên tục quanh các mặt của lăng mộ, một mô tả trận đấu giữa người Lapith và Centaur, trụ còn lại mô tả trận chiến giữa người Hy Lạp và Amazon, trong khi các hình người và sư tử không có giá đỡ, có kích thước bằng người thật hay to hơn, đặt trên các bệ bằng đá vôi màu xanh da trời.