Top 11 Vụ án oan nổi tiếng nhất của Việt Nam

Theo hồ sơ vụ án, ngày 22/7/1991, ông Lá đang đi làm đồng thì 2 em trai Phan Văn Châu (13 tuổi) và Phan Văn Tân (15 tuổi) bị Công an xã Hiệp Thành (huyện Châu Thành) bắt vì tình nghi trộm dây điện. Ba ngày sau, ông Lá bị công an huyện bắt giam, sau đó VKSND Châu Thành truy tố ông với tội danh hủy hoại tài sản xã hội chủ nghĩa. Cuối năm 1991, TAND huyện Châu Thành xử phạt ông Lá 4 năm tù vì ông bị cho là chủ mưu vụ án mặc dù ông không nhận tội và cơ quan điều tra vi phạm tố tụng. Một năm sau, ông Lá kháng cáo, TAND tỉnh Long An hủy án. Công an huyện Châu Thành đã ra lệnh tạm giam ông thêm 2 tháng nhưng không được sự đồng ý của VKS nên cho gia đình bảo lãnh tại ngoại.
Ông Lá liên tục gửi đơn kêu oan nhưng cơ quan tố tụng ở Long An không phản hồi. Vụ việc dừng ở đó, để mặc ông Lá với thân phận bị can. Cho đến ngày 12/09/2013, ông Lá mới nhận được quyết định đình chỉ điều tra bị can. Tuy nhiên, không một cơ quan nào đứng ra nhận trách nhiệm, xin lỗi và bồi thường cho ông. Ông đã hai lần phải khởi kiện đồi bồi thường. Cho đến tháng 12/2014, khi Ban Nội chính Trung ương vào cuộc, ông mới được đảm bảo bồi thường 300 triệu đồng.

Vào năm 2007 và năm 2009, công ty TNHH Quang Điền do ông Đinh Quang Điền làm giám đốc thế chấp tài sản vay ngân hàng hơn 13 tỉ để mở rộng kinh doanh. Đầu tháng 6/2011, từ một lá thư nặc danh gửi đến Công an TP. Buôn Ma Thuột, VKSND TP. Buôn Ma Thuột đã phê chuẩn lệnh bắt ông Điền để điều tra về tội danh lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Ngay sau đó, ông bị truy tố và bị tạm giam 4 tháng, sau đó gia hạn thêm 4 tháng nữa. Tuy nhiên, sau 5 tháng điều tra mà không có bằng chứng xác thực chứng minh ông phạm tội.
Vụ án sau đó được chuyển lên công an tỉnh và đến ngày 15/10/2012, cơ quan này kết luận không có cơ sở cấu thành tội đối với ông Điền.
Đầu năm 2013, sau 240 ngày ngồi tù oan, VKSND TP. Buôn Ma Thuột xin lỗi công khai giám đốc Điền. Về phần bồi thường tổn thất vật chất, tinh thần, do hai bên thương lượng không thành công nên ông Điền kiện ra tòa, đòi bồi thường gần 7 tỉ đồng. Trong đơn yêu cầu bồi thường oan ông Điền cho biết một chi tiết có thể liên quan đến việc ông bị kết tội oan: Khoảng tháng 3/2010, Điều tra viên Công an TP. Buôn Ma Thuột, Nguyễn Trường Giang có đến Công ty xin gỗ làm nhà, nhưng ông chưa sắp xếp được. Ngày 25/01/2011, Giang cùng Đội trưởng đội CSĐT Công an TP. Buôn Ma Thuột, Huỳnh Minh Cảnh và 2 Điều tra viên khác mang giấy giới thiệu đến trụ sở Công ty làm việc. Tại đây, các cán bộ công an có những lời lẽ xúc phạm và đe dọa rằng, ông Điền lừa đảo chiếm đoạt tiền ngân hàng… Và sự việc sau đó, chỉ dựa vào nội dung tố cáo nặc danh, Cơ quan CSĐT Công an TP. Buôn Ma Thuột đã hình sự hoá quan hệ dân sự, đẩy ông Điền vào vòng lao lý, đưa Công ty Quang Điền lâm vào cảnh đình đốn sản xuất, thua lỗ nặng nề...
Trong phiên xử hôm 21/5/2015, ông đã chứng minh các thiệt hại chủ yếu bởi ông bị bắt oan khiến hoạt động công ty trì trệ, nhiều hợp đồng ký kết bị hủy, lãi suất nợ vay ngân hàng, cá nhân,…

Khởi điểm của vụ án oan này là vào đầu 7/2001 khi kho vật tư của Công ty công trình 4.3 (đường Lê Hồng Phong, phường Bình Thủy, TP. Cần Thơ, Hậu Giang (cũ) bị mất trộm 103 dây cu-roa và một lốc tủ lạnh. Ngay sau đó, bốn nhân viên công trình bao gồm ông Phạm Văn Tâm (81 tuổi), Võ Thành Long (64 tuổi), Trần Công Thành (64 tuổi), Mã Lương Tình (59 tuổi) bị bắt giam. Sau hơn 9 tháng bị giam, nhóm 4 người này được tạm tha.
Sau một thời gian dài điều tra mà không thể thu thập đủ chứng cứ chứng minh được hành vi phạm tội, tháng 5/2014, cơ quan chức năng đình chỉ vụ án, đình chỉ bị can đối với 4 người. Cho đến thời điểm này, ông Long đã mất gần 6 năm. Trách nhiệm bồi thường oan sai được xác định thuộc về VKSND TP. Cần Thơ, nơi đây đã làm thủ tục xin lỗi công khai người bị oan và bồi thường mỗi người 650 triệu.

Giữa tháng 8/2003, chị Nguyễn Thị Hoan bị sát hại với nhiều vết đâm trên người tại nhà riêng ở thôn Me, xã Nghĩa Trung, huyện Việt Yên, Bắc Giang.
Trong quá trình điều tra, ông Nguyễn Thanh Chấn được công an mời lên thẩm vấn, sau đó bị tạm giam và đến ngày 29/8/2003 thì bị khởi tố về tội giết người. Phiên tòa xét xử của TAND tỉnh Bắc Giang tuyên phạt ông Chấn, hàng xóm của nạn nhân, án tù chung thân với tội danh giết người “có tính chất côn đồ”.
Trong 10 năm đi tù, ông Chấn liên tục gửi đơn kêu oan, ở ngoài, vợ ông ròng rã “gõ cửa” nhiều cơ quan công quyền và chỉ ra rằng hung thủ thực sự của án mạng trên là một người khác tên Lý Nguyễn Chung. Tháng 7/2013, xem xét đơn của bà, Cục điều tra VKSND Tối cao vào cuộc. Vụ án được điều tra lại vào ngày 06/11/2013, Lý Nguyễn Chung trước đó vài ngày đã ra đầu thú, thừa nhận giết chị Hoàn cướp 2 chiếc nhẫn cùng 59.000 đồng rồi bỏ trốn.
Tuy công an tỉnh Bắc Giang thừa nhận “có sai sót” trong quá trình điều tra vụ án, một số cán bộ trong khi điều tra đã có hành vi ép cung, dùng nhục hình. Kết thúc quá trình điều tra, VKSND tối cao phê chuẩn quyết định khởi tố, bắt tạm giam nguyên thượng tá, phó công an huyện Việt Yên, Bắc Giang, ông Trần Nhật Luật cùng ông Đặng Thế Vinh (nguyên trưởng phòng 10, VKSND tỉnh Bắc Giang) để tiến hành điều tra về hành vi cố ý làm sai lệch hồ sơ vụ án.

Ông Huỳnh Văn Nén, ngồi tù oan 18 năm, được mệnh danh là “người tù thế kỉ” vì phải chịu 2 bản án oan cùng về hành vi giết người, một trong vụ án sát hại bà Lê Thị Bông và một trong "kỳ án vườn điều".
Theo cáo trạng vụ án sát hại bà Lê Thị Bông, vào ngày 23/4/1998, Thọ cùng Hồ Thanh Việt đột nhập vào nhà bà Bông tại xã Tân Minh định trộm tài sản thì bị bà Bông phát hiện. Vì nạn nhân quen biết cả hai nên để diệt khẩu, chúng dùng dây xiết cổ bà Bông đến chết rồi lấy đi chiếc nhẫn một chỉ vàng trong tay nạn nhân. Sau đó, cả hai về kể lại cho bạn là anh Nguyễn Phúc Thành nghe và nhờ gọi xe ôm chở sang huyện Xuân Lộc (Đồng Nai) để bán vàng sau đó bỏ trốn. Hơn 20 ngày sau vụ án xảy ra, Công an tỉnh Bình Thuận khởi tố, bắt tạm giam ông Nén vì cho rằng ông Nén là hung thủ. Ngày 20/10/2015, Thọ bất ngờ đầu thú với lý do bị ám ảnh sau khi bị cơ quan CSGT huyện Hồng Ngự (Đồng Tháp) mời về trụ sở làm việc vì đi xe máy không có giấy tờ.
Cũng trong thời gian điều tra vụ án sát hại bà Lê Thị Bông, ông Nén còn bị ép cung để "tự khai" ra việc cùng 9 người thân trong gia đình giết bà Dương Thị Mỹ vào năm 1993 (kỳ án vườn điều). Tuy nhiên, năm 2005, vụ án này cũng đã được xác nhận oan sai và 9 người thân trong gia đình ông cũng được xin lỗi, bồi thường. Riêng bản thân ông Nén vẫn phải ngồi tù đến cuối năm 2015 khi hung thủ giết bà Bông là Nguyễn Thọ ra đầu thú mới được giải oan.

Theo nội dung hồ sơ vụ án, khoảng một tuần trước khi xảy ra án mạng, tức vào ngày 12/12/2001, vợ chồng bà Hoàng Thị Kim A (ngụ tại quận Tân Bình, TP. HCM) nhờ ông Trương Bá Nhàn vào phòng ngủ dọn dẹp và kê giùm chiếc tủ, có lẽ trong khoảng thời gian này, ông đã đụng tay vào hộc tủ đựng tiền nên để lại dấu vân tay. Sau đó, vào 12h ngày 12/12/2001, bà A được phát hiện đã chết trong phòng ngủ với nhiều vết thương ở vùng đầu và mặt, nhiều vật dụng trong nhà bị lục tung. Gia đình nạn nhân cho biết, khoảng 60 - 80 triệu đồng và 5 - 6 lượng vàng bị mất. Trong quá trình khám nghiệm hiện trường, Công an TP. HCM thu được dấu vân tay ông Nhàn để lại ở hộc tủ được cho là của hung thủ.
Đầu tháng 1/2002, ông Nhàn bị bắt giam với lí do “Dấu vân tay phát hiện bên trong hộc tủ bằng gỗ ở phòng ngủ nạn nhân là dấu tay ngón nhẫn phả" trùng khớp với bản mẫu so sánh mang tên Trương Bá Nhàn". Năm 2006, sau khi hết thời hạn điều tra mà CQĐT chưa đủ chứng cứ chứng minh ông Nhàn phạm tội, ông đã gửi đơn đến VKSND TP. HCM yêu cầu được xin lỗi công khai tại nơi cư trú, đăng cải chính trên báo và bồi thường gần 900 triệu đồng là những khoản tổn thất tinh thần, sức khỏe, mất thu nhập… trong gần 4 năm bị bắt giam.

Năm 2003, lực lượng công an Tây Ninh tiến hành truy quét đường dây mua bán, vận chuyển 300 bánh heroin xuyên quốc gia tại địa bàn. Trong quá trình trên, Anh Hùng bị bắt giam và quy kết là mắt xích trong đường dây này. Vì theo sổ giao hàng cùng lời khai của bà “trùm” đầu xỏ đường dây, anh Hùng bị buộc tội về hành vi vận chuyển 25 bánh heroin.
Anh bị tuyên tử hình cùng cùng 5 người khác sau 2 lần xét xử sơ thẩm. Con đường sống của anh chỉ thực sự hé mở ở phiên phúc thẩm lần 2 vào tháng 4/2007. Tòa phát hiện các chứng cứ buộc tội anh có nhiều mâu thuẫn. Đặc biệt, bà "trùm" đứng đầu đường dây, người đã kéo anh vào vòng lao lý mới phản cung. Theo lời khai của bà trùm, cuốn sổ ghi số lượng, ngày giờ giao nhận hàng của mình được bôi xóa, sau đó ghi thêm tên của Hùng phía dưới bởi một nữ điều tra viên của công an Tây Ninh. Không chỉ vậy, người này còn khai nhận bị cán bộ điều tra mớm cung nên mới khai anh Hùng có tham gia vào đường dây.
Cuối cùng, sau hơn 4 năm mỏi mòn chờ đợi công lý trong trại giam và đối diện với bản án tử hình lơ lửng trên đầu, anh Hùng được cơ quan chức năng công khai xin lỗi tại địa phương và bồi thường oan sai hơn 100 triệu đồng.

Ngày 27/6/2005, người dân thôn Yên Lý bàng hoàng trước vụ việc cháu bé 5 tuổi con chị Liễu bị hãm hiếp và sát hại được phát hiện tại mương nước gần bờ ruộng, cách nhà chừng một cây số. Sau 4 tháng không tìm ra manh mối, CQĐT đã phải tạm đình chỉ vụ án và vận động nhân dân trong thôn tố giác tội phạm, đề nghị trình báo trước nay có ai bị hiếp dâm, hoặc tố giác hành vi tình dục bất thường của ai đó. Không khí căng thẳng bao trùm làng quên yên bình này.
Cho đến tháng 10/2005, cơ quan điều tra nhận được đơn của hai mẹ con tố cáo từng bị người cùng thôn là Hàn Đức Long (sinh năm 1959) hiếp dâm. Bị cơ quan Công an triệu tập, Hàn Đức Long "thú nhận" là hung thủ gây ra vụ việc, sau đó làm đơn tự thú là thủ phạm hiếp, giết dâm đứa trẻ 5 tuổi. Sau đó, ông bị bắt giam và truy tố.
Theo hồ sơ của cơ quan Công an tỉnh Bắc Giang, ngày 19/10/2005, ông Long Hàn Đức Long đầu thú và khai nhận hành vi hiếp dâm 2 phụ nữ cùng thôn. Ngày 29/10/2005, ông Long khai đã hiếp dâm, giết cô bé hàng xóm 5 tuổi.
Theo lời khai, chiều tối ngày 26/6/2005, ông Long đến quán của anh Diêm Quang Nam để xát thóc và nghiền ngô. Trong lúc chờ đến lượt xay xát, ông Long đi sang quán bên cạnh thì gặp bé 5 tuổi đang ngồi chơi ở bụi tre trước sân. Lợi dụng lúc trời nhá nhem tối lại vắng người, ông đã bịt miệng và ôm đứa trẻ ra cánh đồng...
Phiên tòa ngày 31/3/2007 xét xử sơ thẩm, tuyên phạt ông Long án tử hình. Ngày 25/6/2007, tòa phúc thẩm bác bỏ kháng cáo của ông và giữ nguyên án sơ thẩm.
Ngày 10/3/2009, Tòa án nhân dân Tối cao ra kháng nghị. Phiên giám đốc thẩm ngày 31/8/2009, tuyên hủy các bản án, yêu cầu điều tra lại.
Ngày 23/9/2011, TAND tỉnh Bắc Giang xử sơ thẩm, y án tử hình, ngày 29/11/2011, phiên phúc thẩm giữ nguyên bản án.
Ngày 9/5/2014, TAND Tối cao ra kháng nghị lần hai. Tuy nhiên, tháng 4/2016, cơ quan Công an tỉnh Bắc Giang vẫn khẳng định đủ căn cứ kết tội. Phải đến ngày 20/12/2016, VKSND tỉnh Bắc Giang đình chỉ điều tra vụ án, ông Long mới được tại ngoại.
Như vậy, sau nhiều phiên tòa và nhiều lần điều tra lại, TAND tỉnh Bắc Giang bốn lần tuyên phạt ông Long án tử hình về tội Hiếp dâm trẻ em và Giết người. Ở hành vi thứ ba là Hiếp dâm, ông Long được xác định không phạm tội. Vụ án oan này đang được tiếp tục điều tra làm rõ.

Đầu tháng 5/1998, ông Lương Ngọc Phi, nguyên giám đốc công ty khai thác chế biến nông – hải sản xuất nhập khẩu Hòa Bình bị bắt giam vì tình nghi trốn thuế và lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Vào tháng 9/1999, TAND tỉnh Thái Bình đã cho rằng ông Phi vay ngân hàng hơn 8,5 tỉ đồng để đầu tư, trả nợ ngân hàng và bị người khác chiếm đoạt. HĐXX tuyên phạt ông Phi 17 năm tù về hai tội danh, "lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản XHCN" và "trốn thuế", sau đó tiến hành phát mãi toàn bộ tài sản của ông bao gồm nhà xưởng, ô tô, hàng hóa … để khắc phục thiệt hại lên tới 5,6 tỉ đồng.
Ông Phi sau đó đã kháng án lên TAND tối cao. Vào tháng 4/2000, ông Phi được Toà Phúc thẩm TAND tối cao tại Hà Nội tuyên trắng án tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản và xác định số tiền ông Phi nợ ngân hàng chỉ là mối quan hệ sự dân.
Ông Phi vẫn tiếp tục bị giam giữ để điều tra “hành vi trốn thuế” cho tới ngày 30/3/2001 mới được thả sau gần ba năm bị giam giữ. Cho đến cuối năm 2003, VKS đã phải đình chỉ điều tra ông Phi về tội danh trốn thuế. Hai năm sau đó, toà án tỉnh Thái Bình đã phải xin lỗi công khai ông Phi tại địa phương. Ngoài ra, ông yêu cầu bồi thường gần 22 tỉ đồng do tổn thất tinh thần, thu nhập thực tế, thiệt hại về tài sản và mất mát quá nhiều từ sai phạm của cơ quan tố tụng.

Chi tiết hồ sơ vụ án cho hay, tháng 5/2011 bà Bích ký hợp đồng chuyển nhượng toàn bộ trang trại và tài sản trên đất ở xã Tà Lài (Tân Phú, Đồng Nai) cho người khác giá hơn 1 tỉ đồng. Người mua đặt cọc 650 triệu nhưng sau đó vi phạm thời hạn thanh toán và xảy ra tranh chấp. Cho đến tháng 3/2012, thấy căn nhà xuống cấp, bà Bích làm đơn gửi UBND xã Tà Lài, xin phép sửa chữa nhà và được chấp thuận. Tuy nhiên, khi bà thuê người tiến hành dỡ bỏ căn nhà cấp 4 và hàng rào thì lại bị Công an huyện Tân Phú khởi tố vì tội danh hủy hoại tài sản. Một năm sau đó, VKS cùng cấp ra cáo trạng truy tố bà Bích với cùng tội danh.
Đến tháng 12.2013, TAND huyện Tân Phú bất ngờ ban hành quyết định đình chỉ điều tra vụ án với lý do Viện KSND huyện Tân Phú đã rút quyết định truy tố bà Hà Ngọc Bích và đề nghị TAND đình chỉ vụ án. Bà Bích sau đó đã yêu cầu VKS phải xin lỗi công khai tại UBND xã Tà Lài vì trước đây, TAND huyện Tân Phú đã từng tổ chức phiên tòa lưu động để xét xử bà.
Sau đó, vào ngày 13/8/2015, tại buổi xin lỗi công khai bà Hà Ngọc Bích vì đã truy tố oan về tội hủy hoại tài sản, đại diện VKSND huyện Tân Phú, Trương Khắc Thiện đã công khai thừa nhận cơ quan này có sai phạm khi nóng vội, thiếu chặt chẽ, đánh giá sai tính chất vụ việc khi truy tố bà Bích.

Theo nội dung cáo trạng, vào ngày 06/07/2013, người dân xã Đại Ân 2, huyện Trần Đề phát hiện thi thể ông Lý Văn Dũng (hành nghề xe ôm) chết trên đường nên báo cho cơ quan chức năng. Công an Sóc Trăng ngay sau đó bắt tạm giam và khởi tố 6 thanh niên tội danh giết người, cướp tài sản. Riêng Diễm bị bắt vì hành vi không tố giác tội phạm.
Khi vụ án sắp kết thúc điều tra, cuối năm 2013, Lê Thị Mỹ Duyên (gần 14 tuổi, ngụ tại Kiên Giang) đột nhiên đến đầu thú tại trụ sở công an TP. HCM, thừa nhận đã cùng Phan Thị Kim Xuyến (15 tuổi, ngụ thị trấn Trần Đề) thông đồng giết ông Dũng nhằm cướp tài sản. Xác định lời khai của hai thiếu nữ trên là có cơ sở, VKSND tỉnh Sóc Trăng đã đình chỉ điều tra với 7 thanh niên bị bắt trước đó. VKSND tỉnh Sóc Trăng đã thừa nhận sai sót và bồi thường cho anh Trần Hol, Trần Văn Đỡ, Thạch Sô Phách số tiền 74 triệu đồng. Bồi thường cho Khâu Sóc, Trần Cua mỗi người trên 72 triệu, Thạch Mươl, Nguyễn Thị Bé Diễm hơn 66 triệu đồng.