đặc sản ngon, đậm chất cố đô Huế

Từ lâu, Huế nổi tiếng với những đặc sản về ẩm thực cung đình. Tuy nhiên, các món ăn bình dân cũng không kém phần hấp dẫn, thu hút nhiều thực khách và là điểm nhấn của vùng Cố Đô.

Bánh nậm

Bánh nậm cũng là một trong những món ăn vặt yêu thích của người dân nơi đây, xuất hiện nhiều trên các gánh hàng rong ở khắp thành phố Huế. Bánh nậm là một loại bánh và là món ẩm thực truyền thống đặc trưng của xứ Huế, cùng với bánh bèo, bánh bột lọc. Đây là thứ bánh được làm từ bột gạo vừa ngon vừa có tính chất lành (người già, trẻ em, người ốm đều có thể ăn được). Ở Huế, bánh nậm còn được làm chay, chỉ có nhân đậu xanh, dùng cho ngày rằm, mồng một. Đặc biệt, còn có bánh nậm nhân thịt cóc, dành cho trẻ còi cọc, suy dinh dưỡng, cũng ngon và hấp dẫn không kém bánh nậm tôm. Chiếc bánh nậm hình chữ nhật, được bọc trong lá dong, với lớp bột trắng ngần điểm xuyến màu tôm hồng bắt mắt. Một bát bánh nậm thường sẽ có thêm chả tôm, chan nước mắm ngọt để làm đậm thêm vị bánh.

Bánh chưng Nhật Lệ

Đây là món ăn nổi tiếng ở Huế và có xuất xứ từ con phố Nhật Lệ trong thành Nội, nơi tập trung hàng chục lò làm bánh. Bánh thơm dẻo, ăn rất khoái khẩu do sự kết hợp giữa nhân đậu, thịt (mỡ và nạc) với gạo nếp và các loại gia vị như tiêu, hành.

Bánh ép

Nhắc đến các món ăn dân dã ở Huế thì không thể thiếu cái tên bánh ép được. Đây là món ăn mà gắn liền với tuổi thơ của nhiều người ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường. Bởi bánh ép không chỉ ngon mà giá rẻ nên nó được liệt kê vào danh sách các món ăn vặt yêu thích của học sinh, sinh viên.

Bánh ép Huế thường được ăn kèm với đu đủ chua ngọt, có thể cho thêm ít tré vài cọng rau răm. Khi ăn chấm cùng nước mắm chua ngọt, cay cay khiến người ta ăn vào khó cưỡng lại. Ăn món ăn đặc sản ở Huế này phải sếp chồng nhiều dĩa lên nhau mới thấy được niềm thú vị, hấp dẫn của nó.

Cơm chay Huế

Nếu bạn muốn có một bữa ăn thanh đạm thì hãy thử một bữa cơm chay tại Huế. Các món chay cũng rất đa dạng và phong phú. Chỉ từ rau, củ, nấm, đậu phụ… bạn đã có một bữa cơm đầy đủ và thịnh soạn vô cùng. Khách đến Huế, nếu thích được thưởng thức một bữa cơm chay thì ngoài những Phật tử biết nấu cơm chay ngon để mời thân mật ở gia đình, có thể liên hệ các chùa để thưởng thức một bữa cơm chay Huế đặc biệt. Bạn đến chùa nào cũng được, nhưng tốt hơn cả là chùa Từ Đàm, vì ở đây là chùa sư nữ nên có nhiều ni cô nấu cơm chay ngon, lại ở ngay trong thành phố - trên đường Điện Biên Phủ.

Tôm chua Huế

Tôm chua là một món đặc sản Huế bình dị mà bạn khó có thể thấy ở những tỉnh thành khác. Bản thân tôm đã có vị thanh mát, ngọt dịu nay được pha với cay nồng từ các loại gia vị chẳng những không át được vị mát lành vốn có của tôm mà còn thật hài hòa và quyến rũ khi ăn cùng với các món ăn kèm khác.

Nếu để ý kỹ bạn sẽ thấy đây là một món đặc sản Huế đại diện cho nét tính cách cầu kỳ và tỉ mẫn của người dân nơi đây. Khi chế biến, họ đặc biệt không sử dụng loại tôm biển to mà chỉ chọn tôm nước ngọt, tôm sông, tôm đất nhỏ. Lý do là vì tôm nhỏ thì dễ thấm đều gia vị hơn và khi bày biện lên dĩa, chén hay xếp trong hũ trông cũng đẹp mắt hơn.

Tôm chua Huế thường được ăn kèm như gỏi cuốn với thịt luộc, bánh tráng cùng các loại rau sống. Ngoài ra, nếu bạn không có nhiều thời gian để cuốn bánh tráng, bạn cũng có thể ăn tôm chua với cơm nóng.

Bánh ram ít

Nếu xét trong các món bánh mặn thì bánh ram ít có phần kỳ công hơn cả từ hình dáng, cách phối màu cho đến cách làm. Sự kỳ công này đến từ việc bánh ram ít, trước khi trở thành món đặc sản Huế dễ dàng ăn thử ở bất kỳ nơi đâu như ngày nay, đã từng là món ăn được các triều Vua nhà Nguyễn ưa thích.

Tên gọi “bánh ram ít” là sự kết hợp của hai bánh: bánh ram và bánh ít. Phần viên bánh tròn màu trắng ở trên là bánh ít, phần bánh chiên ở dưới là bánh ram. Khi ăn bánh cũng là một trải nghiệm rất độc đáo. Khi cắn, đầu tiên ta cảm nhận được cái dẻo của bột nếp, sau đó là phần nhân tôm thịt đậm đà trong bánh rồi cuối cùng là cái giòn rụm của bánh ram. Vừa ngon mắt vừa ngon miệng, bánh ram ít là món ăn ưa thích của nhiều thực khách khi đến Huế.

Chè Hẻm

Ở Huế thường có câu nói đùa: Nếu Hà Nội có “36 phố phường” thì ở Huế có “36 thứ chè”. Ít ai biết được loại chè này có từ khi nào nhưng ai cũng quen gọi bằng cái tên “chè hẻm" bởi lẽ nó thường nằm sâu trong các ngõ ngách với rất nhiều loại chè khác nhau. Mỗi loại chè đều có hương vị đặc trưng riêng, ngon, bổ và bắt mắt. Chè bắp ngọt mát, vừa ngon vừa bùi, ngon nhất là được nấu từ bắp non Cồn Hến, chè hạt sen với mùi hương tinh khiết từ giống sen hồ Tịnh Tâm – loại sen “tiến vua”. Còn có nhiều loại chè khác như nhãn bọc hạt sen, chè hạt lưu, chè trôi nước, chè khoai sọ, chè bột lọc,… Có một loại chè nghe rất lạ tai mà chỉ Huế mới có, ví dụ chè bột lọc bọc thịt heo quay được chế biến từ những miến thịt heo quay cắt nhỏ, bọc ngoài là bột nếp, cho thêm đường nấu thành chè. Khi ăn, loại chè này cho ta cảm giác rất lạ, vừa ngọt vừa mặn rất đặc trưng.

Bánh canh

Ai đã từng đến Huế thì đừng bao giờ bỏ lỡ Bánh canh Bà Đợi. Nằm trên đường Đào Duy Anh, cuối một con hẻm nhỏ có một quán bánh canh hoạt động theo lối gia đình, vì quán không có bảng hiệu nên khách quen thường gọi là quán bà Đợi (người Huế gọi là quán mụ Đợi – tên chủ quán). Nước dùng của quán có vị đậm đà và đặc trưng của tôm còn có chả giòn sần sật... Khi ăn thực khách sẽ gia thêm tiêu, muối, chanh, tương ớt và hành lá thái nhỏ được bày sẵn trên bàn theo sở thích của từng người. Vì nước dùng rất đặc biệt nên thực khách rất ít khi bỏ sót nước dùng trong tô bánh canh ở quán bà Đợi.

Vả trộn

Ở Huế, khi có ai rủ bạn ăn “vả” tức là họ muốn bạn ăn chơi, ăn cho vui miệng. Có lẽ vì thế mà trái vả ở Huế thường để dùng làm món ăn chơi, khai vị. Đã đến đây thì bạn nhất định phải ăn thử trái vả vì đây mới đúng là đặc sản Huế, chỉ Huế mới có vả mà thôi, đảm bảo không đụng hàng với bất kỳ xứ nào khác.

Một sự thật thú vị rằng khi đi ăn ở Huế, từ nhà hàng cho đến quán bình dân, bạn sẽ dễ dàng bắt gặp món vả trộn trong thực đơn chứng tỏ được độ yêu thích của người dân nơi đây dành cho loại trái này. Bánh tráng nướng là “cặp bài trùng” với vả trộn. Xúc miếng vả trộn bằng bánh tráng, bỏ vào miệng thì mới đúng là cách ăn của người Huế. Vả trộn là một món ăn phổ biến, bạn có thể dễ dàng tìm thấy món ăn này ở bất kỳ hàng quán nào ở Huế, nhất là những quán “nhậu” bình dân tại đây.

Bánh đậu xanh trái cây

Bánh đậu xanh trái cây còn được biết đến là món bánh “quý tộc” vì ngày xưa, bánh đậu xanh trái cây chỉ được thực hiện bởi những đầu bếp, thợ làm bánh nổi tiếng để dâng lên triều đình. Chính vì thế, món bánh đòi hỏi cao sự khéo tay và cẩn thận ở người làm.

Bột bánh “quý tộc” được làm từ đậu xanh, thạch và màu thực phẩm. Sau khi trộn bột, người thợ phải dùng tay nặn ra hình dáng các loại củ, trái cây phổ biến như cam, mận, táo, ớt,… Cách thưởng thức bánh đậu xanh trái cây đúng Huế phải vừa uống trà, vừa ăn bánh và hàn huyên, tâm sự. Cách ăn chậm rãi và từ tốn này thích hợp với các gia đình vương giả thời xưa hoặc người lớn tuổi.

Trà Cung Đình Huế

Trà Cung Đình là một trong những loại trà được kết hợp bởi rất nhiều loại thỏa dược quý hiểm như: Tim sen, Khổ qua, Vối nụ, Atiso, hảo quyết minh, Hồi hoa, Hồng táo, Hoa hòe, Cúc hoa, Hoài sơn, Đại táo, Cỏ ngọt, Cam thảo Bắc, Hoa lài tất cả những loại thảo dược này đều được lựa chọn và sơ chế rất tỉ mỉ, công phu, đem lại hương vị thơm ngon, thanh mát. Xưa kia, loại trà này chỉ phục vụ vua chúa, nhưng nay được sản xuất rộng rãi hơn để bất cứ ai muốn trở lại những hương vị xưa cũ đều có thể tìm mua và thưởng thức nó một cách dễ dàng hơn.

Cơm Hến

Cơm Hến đâu cũng có, nhưng không phải nơi nào cũng ngon và đặc trưng như ở Huế. Cơm Hến được mệnh danh là món ăn nghèo mà vẫn sang với nguyên liệu chính là cơm trắng và hến. Người ta cho phần hến đã xào sẵn cùng với các loại phụ gia, thêm tóp mỡ chiên giòn... Đặc biệt là thêm mắm ruốc ở Huế, vừa chát vừa bùi. Cơm hến ăn kèm với rau sống, giá đỗ, bắp chuối và thêm phần lạc đã rang chín để thêm phần bắt mắt. Cơm hến ngon nhất là ở Cồn Hến và một tô có giá khoảng 10.000 đồng.

Kẹo cau

Tên gọi “kẹo cau” xuất phát từ hình dáng giống trái cau của loại kẹo này, trông giống một quả cau được bổ ra. Đây là một thức quà vặt mà trẻ con rất thích, gồm có phần nước đường bên trong màu vàng nhạt đã khô lại, tượng trưng cho hạt cau, còn phần ngoài màu trắng, là thịt cau, làm bằng bột trộn đường.

Món đặc sản Huế này đã xuất hiện từ khá lâu. Ban đầu, kẹo để nguyên viên tròn, thường được gói trong lá chuối khô nhưng ngày nay, kẹo được bổ ra và gói trong giấy bóng kiếng sạch sẽ. Bạn dễ dàng mua kẹo cau ở các khu chợ lớn nhỏ, các quầy tạp hóa, hoặc ngay tại các điểm tham quan.

Nem lụi Huế

Nhiều người thường nói “Nem lụi là một trong những món ăn đặc sệt Huế”’. Ở đường Nguyễn Huệ có hai quán nem lụi hoạt động suốt ngày đêm và lúc nào cũng chật ních người. Khách hàng lần đầu ăn nem lụi, ai cũng xuýt xoa khen ngon để rồi ăn tiếp lần hai, lần ba, thậm chí ăn hàng ngày. Khi ăn, lấy bánh đa nem gói thịt viên nướng cùng với rau, thơm, khế, giá, lát chuối xanh thái mỏng, miếng vả thái sống, ớt màu... lấy lá hành buộc lại rồi chấm với một thứ nước đặc biệt gọi là nước lèo. Nước lèo dùng cho nem lụi được pha chế từ hàng chục nguyên liệu khác nhau như dầu thực vật, gan lợn, bột đao, đường, nước mắm, quế chi,... rồi trộn với nước cốt dừa.

Mè xửng

Mè xửng, hay còn gọi là kẹo mè xửng, là một trong những món ăn luôn xuất hiện trên bàn trà của người Huế. Người Huế xưa thường vừa uống trà, vừa nhâm nhi miếng mè xửng nhỏ, đây cũng là một trong những thú vui tao nhã. Thật ra, ở Huế không vội được đâu, ăn mè xửng cũng thế. Với món đặc sản Huế dinh dính này, bạn chỉ có thể được trong miệng mới có thể cảm nhận hết vị ngọt, cái dẻo và thơm mát mà chúng mang lại.

Ngày càng có nhiều loại mè xửng khác nhau được sản xuất do nhu cầu sử dụng của khách hàng nên bạn có thể bắt gặp nhiều loại mè xửng như mè dẻo, mè giòn, mè đen, mè gương. Mỗi loại lại có cái ngon và sự thú vị riêng, tuy nhiên bạn cũng cần cẩn thận khi mua mè xửng về làm quà. Khi mua mè xửng, bạn nên kiểm tra màu sắc và độ dẻo của chúng. Nếu mè xửng có màu vàng trong, khi bóp hoặc bẻ thấy mềm nhẹ nhưng không gãy, thả tay ra lại trở về hình dạng cũ là mè xửng loại tốt.

Các loại bánh Huế: Bánh bèo, bánh bột lọc, bánh khoái

Có dịp đến Huế, mới thấy bánh bèo gắn bó với đời sống sinh hoạt của người dân cố đô như thế nào. Khoảng từ 3 đến 5 giờ chiều, trên các ngõ phố, những phụ nữ quẩy gánh trên vai hoặc chiếc thúng nhỏ cắp ngang hông, đi bán bánh bèo, bánh lọc đến từng nhà. Người Huế quen dùng loại bánh đầy hương vị quê nhà này vào các bữa ăn phụ. Các bạn có thể đến các nơi như: cung An Định, đường Ngự Bình, đường Nguyễn Bỉnh Khiêm... để tận mắt thưởng thức bánh bèo tại đây. Bánh khoái đổ bằng bột gạo xay đánh sệt với nước và lòng đỏ trứng, sau đó thêm tiêu, hành, mắm, muối, tôm bóc vỏ, thịt bò nướng thái lát, mỡ thái lát nhỏ, giá sống. Bánh ngon một phần nhờ loại nước chấm đặc trưng là nước lèo. Thứ quyết định chất lượng, tạo nên hương vị thượng hạng của bánh khoái. Bánh khoái nổi tiếng nhất là bánh khoái Thượng Tứ, quán có 3 chi nhánh là Lạc Thiện, Lạc Thạnh và Bạch Yến.

Bánh canh Nam Phổ

Đây là món bánh canh đặc trưng của người Nam Phổ (huyện Phú Vang), không giống với bất kỳ món bánh canh nào ở các vùng khác. Những sợi bánh canh được làm từ loại gạo đặc biệt, để có được sợi bánh mềm dai mà không nát. Nước dùng cho bánh canh được làm từ cua, thịt nạc xay, tôm, sườn heo, chả, cùng với bí quyết riêng tạo cho bánh canh Nam Phổ có sự đặc sánh và hương vị rất đặc trưng. Bánh canh Nam Phổ thường không có cửa hàng cố định mà chỉ bán ở các gánh hàng rong, có thể tìm thấy tại các khu chợ.

Bún bò Huế

Bún bò Huế chính là linh hồn của ẩm thực Huế, độ ngon và nổi tiếng của món ăn này chắc không phải bàn nhiều. Bún bò Huế có một miếng chân giò, một miếng giò tự nắm, một miếng tiết lợn nhỏ và tất nhiên phải có vài lát thịt bò. Rau ăn kèm cũng rất tươi và phong phú. Địa chỉ ăn bún bò Huế nổi tiếng nhất: 13 Lý Thường Kiệt. Ngoài ra, khắp nơi ở Huế bạn cũng sẽ dễ dàng tìm thấy một quán bún bò chất lượng với giá một tô bún bò Huế khoảng 30.000 đồng.

Thanh trà Thủy Biều

Bưởi Thanh Trà xứ Huế có hương vị đặc trưng rất riêng mà ít thành phố nào có được. Trái Thanh Trà – hương vị xứ Huế nhẹ hơn bưởi, da mỏng, căng bóng và không xù xì. Thanh trà Thủy Biều mang hương vị đậm đà thơm ngon đặc biệt, vị ngọt, thanh giữ lại rất lâu trong miệng sau khi thưởng thức. Thanh trà không chỉ thơm ở những múi ruột của trái mà thơm từ vỏ, từ lá, tất nhiên là cả hoa thanh trà,… Nếu đến Huế vào tháng 8 – 10 hãy đến trực tiếp các khu vườn ở Thủy Biều để tham quan vườn thanh trà cũng như thỏa thích lựa chọn mua món đặc sản này.

Bún thịt nướng, bánh ướt thịt nướng

Điểm đặc biệt của hai món này nằm ở thịt nướng, thịt ướp vừa đủ, nướng xong mềm, mang một hương vị đặc biệt hơn so với những nơi khác. Nước chấm ăn kèm cũng vừa miệng, điều đặc biệt là có rất nhiều rau sống. Các quán bánh ướt thịt nướng và bún thịt nướng ngon nằm trên mạn Kim Long – đường đi chùa Thiên Mụ.