Ẩm thực xứ Thanh rất đa dạng, đến cả những món ăn sáng cũng có nhiều lựa chọn dành cho bạn. Từ bún, miến, cháo cho đến các loại bánh khác nhau… mà món nào cũng đặc sắc, mang nét vị riêng không trộn lẫn với bất kỳ vùng miền nào. Dưới đây là 14 món ăn sáng tiêu biểu hấp dẫn nhất tại Thanh Hóa.
Bánh nếp
Bánh nếp có hai lớp, chất liệu chính làm nên lớp vỏ bên ngoài là gạo nếp trồng trên đồng đất phù sa phì nhiêu vừa thơm vừa dẻo. Sau mỗi vụ gặt, người ta chọn nếp được thu hoạch trên thửa ruộng có hạt tròn, mẩy để dành mang đi xay lấy bột làm bánh nếp. Bánh nếp có hai vị, bánh nếp mặn và bánh nếp ngọt. Bánh nếp mặn thường làm từ nhân tôm, thịt, mộc nhĩ, bánh nếp ngọt nhân làm từ đậu xanh.
Chính cái vị ngầy ngậy, giòn giòn, mềm mượt của bánh nếp quyện với mùi thơm và ngọt bùi của nhân đem lại cho người ăn cảm giác thật lạ miệng. Cũng như bánh xèo, bánh bèo… nước mắm góp phần làm nên linh hồn món bánh với sự hội tụ của 3 vị chua, cay, ngọt. Đặc biệt, ớt dầm phải là ớt xanh thì nước mắm mới thơm nồng. Khi ăn, đĩa bánh sẽ được khéo léo rưới lên một lớp nước mắm, một tí mỡ hành, các loại rau thơm vườn nhà. Nhiều gánh bánh nếp hút khách cũng nhờ“ công thức” pha chế nước chấm rất riêng của mình.
Bánh cuốn
Bánh cuốn Thanh Hóa mềm, dẻo, và thơm hương rất riêng. Bạn ăn kèm theo chả nướng than hoa và mắm chua ngọt chế hơi mặn một chút. Nguyên liệu chính của bánh cuốn là gạo tẻ. Gạo được tuyển chọn từ vùng trồng lúa nổi tiếng của xứ Thanh như: Vĩnh Lộc, Yên Định, Thiệu Hóa và Hoằng Hóa, cho hạt thóc mọng tròn, đều tăm tắp, thơm ngon. Gạo đem ngâm từ 5-8 tiếng cho ngậm đủ nước rồi cho vào cối đá, qua từng vòng quay nhẫn nại, ứa thành những dòng bột nước trắng mịn. Bột nước này được ủ qua đêm, đạt đến độ chua thích hợp rồi đem tráng.
Có thể nói đây là món quà sáng yêu thích hàng đầu bởi món ăn được làm từ gạo, vừa chắc bụng lại thơm ngon hấp dẫn. Ăn no mà bạn vẫn không biết chán, miệng vẫn thấy thòm thèm. Bánh được bán trong các nhà hàng, quán nhỏ bên vỉa hè hay ở chợ. Bạn có thể tìm ăn ở các quán nổi tiếng trong chợ Vườn Hoa, đường Tống Duy Tân, phường Nam Ngạn.
Cháo canh Thanh Hóa.
Đúng như cái tên, cháo canh là món ăn đặc sản Thanh Hóa độc đáo với sự kết hợp của cháo và canh. Nói một cách dễ hình dung thì cái tên được gọi do phần nước canh của món ăn đặc sền sệt gần giống cháo, nhưng loãng hơn cháo. Món ăn này sẽ là sự lựa chọn lý tưởng nếu bạn còn chưa chọn được bữa sáng Thanh Hóa ăn gì.
Cháo canh được nấu từ bột gạo, sợi bánh canh và đặc biệt là một nguyên liệu không thể thiếu để tạo nên vị ngọt của món ăn: nước hầm xương ống. Bên trên bát cháo bao gồm: sườn lợn, tôm luộc bóc vỏ, rắc thêm vài thứ rau thơm thái nhỏ rồi ớt bột và tiêu. Cháo canh là món ăn hợp với khẩu vị người Việt. 10 người từng thử qua thì cả 10 người nghiền mãi không dứt. Hạt gạo mềm hòa quyện với sợi bánh canh dẻo dẻo dai dai nhai rất thú vị. Vị ngọt tự nhiên từ nước xương ống, sườn non cộng thêm tôm nữa. Từ người già đến trẻ em ai cũng có thể thưởng thức món ăn này. Muốn ăn cháo canh bạn có thể tìm đến các địa điểm như: chợ Vườn Hoa, phường Lam Sơn- thành phố Thanh Hóa.
Bánh gai Tứ Trụ.
Bánh gai Tứ Trụ hay bánh gai làng Mía là loại bánh đặc sản của làng Mía, xã Thọ Diên, huyện Thọ Xuân. Nguyên liệu bánh gai chia thành hai phần gồm vỏ và nhân. Trong đó, vỏ chỉ gồm gạo nếp và lá gai còn phần nhân có mỡ lợn, đậu xanh, dừa và hạt sen. Bánh gai được gói bằng lá chuối khô, hấp chín trong vòng 2 giờ.
Chiếc bánh gai đạt chuẩn phải mịn và thơm ngon, có vị dẻo thơm của lá gai và gạo nếp. Hương thơm của dầu chuối, vị ngọt của mật mía, mùi thơm thanh dịu của đậu, vị béo ngậy của thịt luôn hấp dẫn người ăn.Tất cả tạo nên những chiếc bánh gai thơm ngon đậm hồn xứ Thanh.
Bánh dì (bánh dầy)
Có lẽ bánh dì là món quà kỳ công nhất và ít phổ biến hơn cả ở thành phố Thanh Hóa. Có thể bạn đã bắt gặp món này ở đâu đó trên đường phố Hà Nội. Nhưng tìm về quê Thanh ăn thử một lần bánh dì mềm dẻo ở đây, bạn sẽ không thể nào quên được.
Gạo nếp được chọn lựa kỹ càng, sau khi ngâm sẽ đồ lên thành xôi, để nguội rồi giã nhuyễn thành một thứ bột dẻo quánh. Sau khi đã có bột người làm nặn thành viên tròn nhỏ bằng nắm tay, cho nhân đậu xanh đường vào làm nhân. Vì thao tác giã xôi thành keo nhuyễn rất kỳ công và làm bằng tay nên những hàng bánh gia truyền thường chỉ làm với số lượng ít.
Bánh thường được bán rong trên phố vào mỗi sáng. Nếu bạn muốn tìm ăn món này, bạn hãy ghé qua phường Nam Ngạn để thưởng thức nhé.
Bánh bột lọc
Nói tới văn hóa ẩm thực Huế, mọi người thường nghĩ ngay đến nhiều đặc sản ẩm thực cung đình vang danh trong cả nước. Tuy nhiên, vùng đất này còn có những món“ ăn chơi” mà người dân bản địa cũng như nhiều khách thập phương ai cũng“ mê” như: bánh bèo, bánh canh, cơm hến… Và hẳn nhiều du khách sẽ luôn nhớ về Huế với món bánh bột lọc giản dị cùng với nụ cười hiền hậu của cô bán hàng nơi góc chợ Đông Ba. Buổi sáng vội vã thích hợp để nhanh chân tạt qua một quán nhỏ ven đường hay góc chợ, ăn ngay một đĩa bánh bột lọc, vừa nhanh gọn lại no dai thì còn gì bằng.
Bột dùng làm bánh là thứ bột được làm từ những củ sắn vừa mới thu hoạch về. Có như vậy bánh mới thơm, không bị chua. Tôm để làm nhân bánh được chọn loại tươi nguyên, đậm đà vị phù sa của đồng ruộng. Tôm mang về cắt bỏ đầu, đuôi, ướp qua một ít muối, tiêu, đường. Đợi mươi phút cho tôm thấm gia vị, sau đó cho tôm vào rang săn lại, thêm chút đường để vỏ tôm được giòn và có màu đẹp. Vị dai dai của bánh cùng nhân tôm bùi bùi, nước dùng chua ngọt thanh mát khiến món ăn mang phong vị rất riêng. Vỏ bánh được người Thanh Hóa làm từ củ dong, củ sắn nên ăn vào rất mát ruột, khi luộc chín thấy trong và dai. Món bánh được bán nhiều ở chợ Tây Thành, Nam Thành và phố Đinh Lễ.
Bánh mỳ
Với đặc điểm dễ dàng mang đi, dường như bánh mì là lựa chọn hoàn hảo cho những ai có thói quen dậy muộn. Bánh mỳ được người dân phố thị xứ Thanh biến tấu thành nhiều lựa chọn hấp dẫn như: bánh mỳ kẹp pa- tê, kẹp nem chua rán, bánh mỳ bò khô, bò xào...
Để có những chiếc bánh ngon chủ quán đã rất tinh tế từ khâu lựa chọn nguyên liệu tươi ngon. Bánh có rất nhiều nhân cho khách lựa chọn tùy sở thích. Cùng với một chút nươc sốt gia truyền khiến chiếc bánh khác biệt so với nhiều nơi. Với phần bánh mỳ và nước sốt là bí quyết riêng của mỗi cửa hàng bánh.
Bánh nhè.
Bánh nhè là loại bánh khá giống với bánh trôi nước. Người quê Thanh chỉ biến đổi một chút trong cách chế biến thôi đã mang lại một hương vị vô cùng khác biệt. Vỏ bánh được làm từ loại bột nếp thượng hạng dẻo thơm, bên trong nhân là đậu xanh bóc vỏ đồ lên cho mềm rồi sau đó xay nhuyễn, trộn với cơm dừa bào sợi. Nấu bánh với mật mía và nước gừng cho đến khi bánh nổi lềnh bềnh trên mặt nước là được.
Gạo nếp thượng hạng tạo nên lớp vỏ dẻo quánh, ăn như tan chảy ngay trên đầu lưỡi mà không cần nhai. Đậu xanh bùi bùi xen lẫn vời cùi dừa ăn hay hay, thú vị. Đặc biệt nhất là phải kể đến phần nước ngọt nhưng không gắt. Vị ngọt dịu nhẹ thấm vào từng miếng bánh khiến vỏ trở nên rất vừa ăn. Chẳng trách sao mà người phương xa ghé xứ Thanh ăn miếng bánh nhè rồi tấm tắc khen lấy khen để.
Cháo lươn
Cháo lươn là đặc sản xứ Thanh. Nó như một bài thuốc quý tốt cho sức khỏe với cách nấu, cách ăn“ chẳng giống ai”. Lươn đồng làm hết nhớt bằng tro bếp, cắt tiết để riêng rồi cho vào nồi luộc. Lươn chín tới thì vớt ra, bóc lấy thịt, xao vàng cùng hành mỡ. Xương lươn giã nhỏ, lọc lấy nước, đổ vào nồi nấu cháo.
Một bát cháo lươn ngon bao gồm thật nhiều lươn xào mềm, đậm đà hương vị. Gạo là thứ gạo lật còn nguyên hạt, khi nấu nở xòe, bát cháo khi bưng ra thơm mùi hành phi, đẹp mắt với màu hành, ngổ xanh và đậu phụ xắt miếng nhỏ, rán vàng.
Bạn có thể thưởng thức những quán cháo lươn gia truyền ở đường: Trần Phú, Trường Thi, phố Bà Triệu, gần chợ Vườn Hoa cũ và dọc đường Đình Hương.
Bánh răng bừa
Bánh răng bừa được làm từ gạo tẻ xay nhuyễn gói trong lá chuối, nhân thịt lợn, hành khô, mộc nhĩ. Chọn gạo làm bánh cũng là công đoạn cầu kỳ. Gạo không khô quá, cũng không dẻo quá để tránh cho chiếc bánh không bị nát khi luộc lên. Gạo đem ngâm vài tiếng trong nước lạnh rồi đem xay nhuyễn, xay càng mịn thì bánh ăn càng ngon. Chọn thịt lợn làm nhân bánh cũng chọn thịt ba chỉ, có chút mỡ để khi luộc bánh, mùi thơm mỡ màng của thịt trộn với mùi gạo chín, lá chuối xanh... khiến người ăn không bao giờ biết chán.
Chiếc bánh răng bừa nhỏ xinh nhưng mang đậm hồn quê bình dị. Mỗi sáng, ở đâu đó trên các tuyến phố Thanh, người ta bừng tỉnh bởi tiếng rao quen thuộc" ai bánh nếp bánh lá bánh rán bánh răng bừa đê" của cô bán hàng rong ghé qua rồi vội vã chạy lại mua vài thức bánh cho cả nhà. Vài năm trước chưa xa, chiếc bánh răng bừa chỉ xuất hiện trong dịp cỗ bàn. Ngày nay, chỉ cần ra đến cổng là đã có bánh để ăn. Bạn có thể ghé các chợ: Điện Biên, Vườn Hoa mới hay buổi sáng đi bộ công viên là có thể bắt gặp gánh hàng rong đi ngang qua để thưởng thức.
Bánh đúc sốt.
Bánh đúc thì nhiều nơi có nhưng bánh đúc sốt lại là đặc sản Thanh Hóa không đâu có. Loại bánh này ăn rất lạ miệng. Người ta nấu bột gạo tẻ với nước vôi trong, bỏ thêm mỡ hành phi cho dậy mùi. Lúc nấu cho thêm vào một chút nước cốt rau ngót để tạo màu xanh đẹp mắt cho bánh.
Tiếp theo, món bánh được đun trên lửa liu riu đến khi sánh đặc như cháo, vậy là đã xong phần bánh. Người ta luộc đậu xanh bóc vỏ rồi đánh tơi để thêm lên phía trên cho món ăn thêm hấp dẫn. Mùa đông mà có chén bánh đúc sốt nóng hổi vừa thổi vừa ăn thì phải biết. Bạn có thể thưởng thức món bánh đúc sốt ở đường: Trần Phú, Trường Thi, phố Bà Triệu nhé!
Bánh khoái tép.
Đây là món ăn chỉ có ở TP Thanh Hóa, với nhân bánh là tép rang và rau bắp cải thái sợi, rau cần cắt khúc. Nguyên liệu làm bánh hết sức giản đơn, chỉ gồm gạo tẻ xay ướt, tép tươi loại ngon cùng rau ăn kèm rất lạ là rau cần nước và bắp cải. Tép đồng được đảo sơ với hành lá và gia vị cho ngấm, trước khi chế biến cũng đã hơi se vàng là đạt yêu cầu. Rau cần chọn loại cần nước, rửa sạch, bỏ lá nhặt lấy cộng non, cắt đoạn ngắn, rau cải thái mỏng.
Bột gạo được tráng lên chảo gang trên bếp củi, sau đó cho rau cần, bắp cải, tép đã xào vào, lật cho bánh chín đều và giòn. Có thể bạn cho thêm trứng gà tạo độ ngậy cho bánh. Bánh khoái ngon khi chín đều, mép giòn, nhưng không nhiều mỡ gây ngán. Sau 3h chiều đến tối, bạn hãy đến phố Hàn Thuyên, Đào Duy Từ, Tô Vĩnh Diện... để ăn bánh khoái này nhé.
Miến tôm
Miến tôm hấp dẫn thực khách bởi vị ngọt đậm đà của nước dùng tôm và xương hầm, vị ngọt bùi của tôm xào và thịt. Món ăn không chỉ ngon mà còn rất bắt mắt với sắc đỏ cà chua, sắc xanh của rau và sắc vàng của tôm thịt. Tôm bột lột vỏ đem phi thơm cùng hành khô cho săn lại và nổi màu vàng đỏ.
Khi khách gọi, người làm nhanh tay trần bún, đổ ra bát, bày tôm lên trên, sau đó thả thêm chút hành ngổ thái nhỏ trông vô cùng hấp dẫn, gọi mời. Bạn có thể tìm ăn trên phố Hàng Đồng, hoặc gần sân vận động tỉnh.
Bún chả
Bún chả là món ăn rất đỗi quen thuộc của người Việt Nam. Mỗi địa phương lại có món bún chả biến tấu khác nhau. Bún chả đất Thanh Hóa cũng mang một vị rất riêng khác với Hà Nội. Bún chả đã từ lâu trở thành món ăn sáng hay ăn trưa cho người dân khắp mọi miền dải đất hình chữ S. Miếng chả vàng ruộm, thơm ngon, nước chấm chua ngọt dậy mùi của thịt. Ăn kèm với bún, rau sống và nộm đu đủ, su hào.
Như vậy, bún chả cũng là món ăn nổi tiếng trong danh sách được yêu thích của bữa sáng người Thanh Hóa. Bún chả xứ Thanh được yêu thích bởi lá bún mềm, ăn cùng nước chấm chả nướng than hoa thơm lẫy lừng. Từ việc lựa chọn nguyên liệu, bún, thịt cho đến cách pha chế nước chấm và thưởng thức đều rất kỳ công. Bạn có thể đến gần chợ Nam Thành hoặc vào đường Đông Ba ở phường Đông Cương để ăn, ở xa trung tâm nên vừa ngon vừa rẻ.