Những ai sinh ra và lớn lên ở nông thôn, chắc hẳn sẽ không thể nào quên được những trò chơi dân gian ngày bé chúng ta hay chơi. Sau đây là những trò chơi khiến chúng ta trở về tuổi thơ:
Câu cá
Đây là thú vui đơn giản mà đặc biệt của trẻ em nông thôn, nhất là của các bạn nam. Muốn đi câu cá rất đơn giản thôi, bạn chỉ cần một cái cần câu, và mồi để câu.
Chọn địa điểm để câu cá của trẻ em nông thôn thường là sông, ao,... nơi có bóng cây vừa ngồi hóng mát, vừa câu cá để tối có được bữa ăn giản dị. Mồi cho cá ăn có thể là cám, hoặc cơm,.. Thuở của tôi ngày trước thường lấy cơm làm mồi cho cá ăn. Chúng tôi ra gốc cây cạnh những con sông để câu cá. Khi cái phao ở đầu cần cân di chuyển và động đậy nghĩa là cá đang ăn mồi, là cá bị cắn câu, chúng tôi nhất cần lên luôn. Cái cảm giác câu được con cá nó thú vị lắm, cảm giác đó sung sướng khó tả.
Ngoài ra những đứa trẻ nông thôn như tôi còn biết đi bắt cua, bắt ốc, đi cấy, đi gặt,... Tuy mệt mỏi và quần áo lấm lem vì đất, vì bùn, vì cát,... nhưng tất cả chúng tôi đều rất hạnh phúc, vui vẻ và coi những công việc đó như trò chơi vậy.
Chọn địa điểm để câu cá của trẻ em nông thôn thường là sông, ao,... nơi có bóng cây vừa ngồi hóng mát, vừa câu cá để tối có được bữa ăn giản dị. Mồi cho cá ăn có thể là cám, hoặc cơm,.. Thuở của tôi ngày trước thường lấy cơm làm mồi cho cá ăn. Chúng tôi ra gốc cây cạnh những con sông để câu cá. Khi cái phao ở đầu cần cân di chuyển và động đậy nghĩa là cá đang ăn mồi, là cá bị cắn câu, chúng tôi nhất cần lên luôn. Cái cảm giác câu được con cá nó thú vị lắm, cảm giác đó sung sướng khó tả.
Ngoài ra những đứa trẻ nông thôn như tôi còn biết đi bắt cua, bắt ốc, đi cấy, đi gặt,... Tuy mệt mỏi và quần áo lấm lem vì đất, vì bùn, vì cát,... nhưng tất cả chúng tôi đều rất hạnh phúc, vui vẻ và coi những công việc đó như trò chơi vậy.
Chơi bi
Trò chơi các bạn trai rất hay chơi. Trò chơi chỉ cần những viên bi thôi.
Bi để chơi bắn bi là viên hình cầu có đường kính khoảng 1cm nhưng cá biệt có thể lớn hơn. Cách chơi bi là người chơi kẹp viên bi giữa ngón tay trỏ và ngón tay giữa, móng của ngón giữa tiếp xúc với đốt ngón tay cái, nhằm về mục tiêu rồi bật ngón tay trỏ cho viên bi bắn ra. Ngón tay trỏ cuộn viên bi vào giữa, gập ngón tay cái vào phía trong ở phía sau bi, nhằm về mục tiêu rồi bật ngón tay cái cho bi bắn ra.
Các bạn nam chơi bắn bi đòi hỏi độ khéo léo, chính xác để trúng mục tiêu theo những cự ly khác nhau. Khi chơi các bạn có thể dùng tay kia làm bệ tỳ để viên bi ở độ cao thuận lợi hơn tùy từng tình huống.
Bi để chơi bắn bi là viên hình cầu có đường kính khoảng 1cm nhưng cá biệt có thể lớn hơn. Cách chơi bi là người chơi kẹp viên bi giữa ngón tay trỏ và ngón tay giữa, móng của ngón giữa tiếp xúc với đốt ngón tay cái, nhằm về mục tiêu rồi bật ngón tay trỏ cho viên bi bắn ra. Ngón tay trỏ cuộn viên bi vào giữa, gập ngón tay cái vào phía trong ở phía sau bi, nhằm về mục tiêu rồi bật ngón tay cái cho bi bắn ra.
Các bạn nam chơi bắn bi đòi hỏi độ khéo léo, chính xác để trúng mục tiêu theo những cự ly khác nhau. Khi chơi các bạn có thể dùng tay kia làm bệ tỳ để viên bi ở độ cao thuận lợi hơn tùy từng tình huống.
Nhảy dây
Con gái rất thích chơi nhảy dây. Nhất là vào giờ ra chơi, con gái đua nhau ra sân trường chơi nhảy dây.
Thời tôi còn bé, chúng tôi không có dây co, không có dây chun để chơi toàn lấy dây vàng buộc vào để chơi. Có những buổi ngã chảy máu cả chân, có những buổi rát cả tay nhưng chúng tôi đều chơi rất vui vẻ.
Trò chơi này có rất nhiều cách chơi khác nhau. Có thể có một dây, và một người chơi: 1 bạn hai tay cầm một 2 đầu của dây, sau đó tung dây qua đầu cho đến khi dây xuống chân mình thì nhảy (hình 1).
Có thể là hai đầu dây là 2 người cầm dây khác nhau. Sau đó hai người đó tung dây lên cho một nhóm bạn vào nhảy. Nếu bạn nhảy dẫm vào dây thì bạn đó phải ra cầm dây để tung dây cho người khác chơi. (hình 2)
Có thể là lấy hai đầu đoạn dây buộc lại với nhau, cho đoạn dây vào bắp chân của hai người (mỗi người một đầu), rồi những bạn chơi sẽ chơi nhảy dây với các tên goi: Chơi sao, chơi sập xình, hay chơi nhảy cao,...
Thời tôi còn bé, chúng tôi không có dây co, không có dây chun để chơi toàn lấy dây vàng buộc vào để chơi. Có những buổi ngã chảy máu cả chân, có những buổi rát cả tay nhưng chúng tôi đều chơi rất vui vẻ.
Trò chơi này có rất nhiều cách chơi khác nhau. Có thể có một dây, và một người chơi: 1 bạn hai tay cầm một 2 đầu của dây, sau đó tung dây qua đầu cho đến khi dây xuống chân mình thì nhảy (hình 1).
Có thể là hai đầu dây là 2 người cầm dây khác nhau. Sau đó hai người đó tung dây lên cho một nhóm bạn vào nhảy. Nếu bạn nhảy dẫm vào dây thì bạn đó phải ra cầm dây để tung dây cho người khác chơi. (hình 2)
Có thể là lấy hai đầu đoạn dây buộc lại với nhau, cho đoạn dây vào bắp chân của hai người (mỗi người một đầu), rồi những bạn chơi sẽ chơi nhảy dây với các tên goi: Chơi sao, chơi sập xình, hay chơi nhảy cao,...
Kéo co
Mỗi đội gồm nhiều thành viên có số lượng bằng nhau. Sau đó hai đội ra sức kéo về bên mình, nếu bên nào bị bên kia kéo sang phía bên đội khác và đi quá vạch cho phép là bên đó thua.
Trò chơi này cần số lượng người chơi càng nhiều càng vui, không gò bó số lượng. Là trò chơi vừa rèn luyện sức khỏe, mà vừa giúp tăng tính đoàn kết.
Sau khi kéo xong, thường thì người chơi sẽ mệt nhoài, nhưng càng mệt bao nhiêu thì mọi người lại càng vui bấy nhiêu.
Trò chơi này cần số lượng người chơi càng nhiều càng vui, không gò bó số lượng. Là trò chơi vừa rèn luyện sức khỏe, mà vừa giúp tăng tính đoàn kết.
Sau khi kéo xong, thường thì người chơi sẽ mệt nhoài, nhưng càng mệt bao nhiêu thì mọi người lại càng vui bấy nhiêu.
Chơi ô ăn quan
Đây là trò chơi ngày bé tôi thích chơi nhất. Nó vừa rèn luyện cho mình khả năng tính toán, vừa rèn luyện cho mình tính kiên trì.
Trò chơi được thực hiện như sau:
Đầu tiên chúng ta vẽ một hình chữ nhật được chia đôi thành 10 ô nhỏ bằng nhau và hai đầu hình chữ nhật vẽ thành mỗi bên một hình vòng cung. Hai hình cung đó là 2 ô quan lớn đặc trưng cho mỗi bên.
Sau khi vẽ xong, ta sẽ tìm 50 viên đá nhỏ và 2 viên đá lớn. Mỗi đội sẽ đặt vào hình vòng cung một viên đá lớn có hình thể và màu sắc khác nhau để dễ phân biệt hai bên, mỗi ô nhỏ được đặt 5 viên đá nhỏ, mỗi bên có 5 ô.
Bọn trẻ có thể oẳn tù tì để phân người chơi trước. Người chơi trước sẽ tính toán rồi lấy số viên đá ở một ô bất kì của đội mình, rồi rải đi mỗi ô một viên. Nếu khi người chơi rải hết số quân mà cách một ô trống có ô có viên đá, thì người chơi đó được lấy những viên đó về cho đội của mình. Tương tự như vậy,cuối cùng ai được nhiều viên đá hơn thì người đó là người thắng.
Trò chơi được thực hiện như sau:
Đầu tiên chúng ta vẽ một hình chữ nhật được chia đôi thành 10 ô nhỏ bằng nhau và hai đầu hình chữ nhật vẽ thành mỗi bên một hình vòng cung. Hai hình cung đó là 2 ô quan lớn đặc trưng cho mỗi bên.
Sau khi vẽ xong, ta sẽ tìm 50 viên đá nhỏ và 2 viên đá lớn. Mỗi đội sẽ đặt vào hình vòng cung một viên đá lớn có hình thể và màu sắc khác nhau để dễ phân biệt hai bên, mỗi ô nhỏ được đặt 5 viên đá nhỏ, mỗi bên có 5 ô.
Bọn trẻ có thể oẳn tù tì để phân người chơi trước. Người chơi trước sẽ tính toán rồi lấy số viên đá ở một ô bất kì của đội mình, rồi rải đi mỗi ô một viên. Nếu khi người chơi rải hết số quân mà cách một ô trống có ô có viên đá, thì người chơi đó được lấy những viên đó về cho đội của mình. Tương tự như vậy,cuối cùng ai được nhiều viên đá hơn thì người đó là người thắng.
Rồng rắn lên mây
Trò chơi này số lượng người càng đông, càng vui. Trò chơi gồm: 1 thầy thuốc và những người còn lại nắm vạt áo của người trước xếp thành từng hàng, sau đó tất cả bắt đầu đi lượn qua lượn lại như con rắn, vừa đi vừa hát:
Rồng rắn lên mây, có cây lúc lắc, hỏi thăm thầy thuốc,có nhà hay không?
Người đóng vai thầy thuốc trả lời:
- Thấy thuốc đi chơi ! (hay đi chợ, đi câu cá , đi vắng nhà...).
Những người xung quanh lại chạy và hát tiếp cho đến khi thầy thuốc trả lời:
- Thầy thuốc có ở nhà
Cuộc đối thoại tiếp tục như sau:
Thầy thuốc hỏi:
- Rồng rắn đi đâu?
Người đứng làm đầu của rồng rắn trả lời:
- Rồng rắn đi lấy thuốc để chữa bệnh cho con.
- Con lên mấy ?
- Con lên một
- Thuốc chẳng hay
- Con lên hai.
- Thuốc chẳng hay.
...
Cứ thế cho đến khi:
- Con lên mười.
- Thuốc hay vậy.
Kế đó, thì thầy thuốc đòi hỏi:
- Xin khúc đầu.
- Những xương cùng xẩu.
- Xin khúc giữa.
- Những máu cùng me.
- Xin khúc đuôi.
- Tha hồ mà đuổi.
Thế là người đứng đầu dang tay ra sao cho thầy thuốc không bắt được người cuối cùng trong hàng. Còn thấy thuốc thì tìm cách bắt được người cuối cùng trong hàng, trong lúc đó cái đuôi phải chạy và tìm cách né tránh thầy thuốc. Nếu thầy thuốc bắt được người cuối cùng thì người đó phải ra thay làm thầy thuốc.
Rồng rắn lên mây, có cây lúc lắc, hỏi thăm thầy thuốc,có nhà hay không?
Người đóng vai thầy thuốc trả lời:
- Thấy thuốc đi chơi ! (hay đi chợ, đi câu cá , đi vắng nhà...).
Những người xung quanh lại chạy và hát tiếp cho đến khi thầy thuốc trả lời:
- Thầy thuốc có ở nhà
Cuộc đối thoại tiếp tục như sau:
Thầy thuốc hỏi:
- Rồng rắn đi đâu?
Người đứng làm đầu của rồng rắn trả lời:
- Rồng rắn đi lấy thuốc để chữa bệnh cho con.
- Con lên mấy ?
- Con lên một
- Thuốc chẳng hay
- Con lên hai.
- Thuốc chẳng hay.
...
Cứ thế cho đến khi:
- Con lên mười.
- Thuốc hay vậy.
Kế đó, thì thầy thuốc đòi hỏi:
- Xin khúc đầu.
- Những xương cùng xẩu.
- Xin khúc giữa.
- Những máu cùng me.
- Xin khúc đuôi.
- Tha hồ mà đuổi.
Thế là người đứng đầu dang tay ra sao cho thầy thuốc không bắt được người cuối cùng trong hàng. Còn thấy thuốc thì tìm cách bắt được người cuối cùng trong hàng, trong lúc đó cái đuôi phải chạy và tìm cách né tránh thầy thuốc. Nếu thầy thuốc bắt được người cuối cùng thì người đó phải ra thay làm thầy thuốc.
Bịt mắt bắt dê
Trò chơi này đòi hỏi người bịt mắt phải nghe và tư duy để phán đoán. Trò chơi này có số lượng càng đông thì càng vui.
Khi bắt đầu chơi, trẻ em cùng nhau “Tay trắng tay đen”, sau đó người thua sẽ bị bịt mắt và đi tìm dê, những người khác làm dê chạy nhảy xung quanh.
Những người xung quanh nắm tay nhau, và chạy xung quanh người bịt mắt, và phải luôn né tránh người bị bịt mắt đang tìm cách bắt dê để người bắt dê không bắt được mình. Cho đến khi người bị bịt mắt chạm vào con dê nào, rồi người bịt mắt sờ mặt mũi đoán xem tên người đó là gì? Nếu đoán đúng thì thì dê bị bắt bị bịt mắt, nếu đoán sai thì người bịt mắt tiếp tục đi bắt dê.
Khi bắt đầu chơi, trẻ em cùng nhau “Tay trắng tay đen”, sau đó người thua sẽ bị bịt mắt và đi tìm dê, những người khác làm dê chạy nhảy xung quanh.
Những người xung quanh nắm tay nhau, và chạy xung quanh người bịt mắt, và phải luôn né tránh người bị bịt mắt đang tìm cách bắt dê để người bắt dê không bắt được mình. Cho đến khi người bị bịt mắt chạm vào con dê nào, rồi người bịt mắt sờ mặt mũi đoán xem tên người đó là gì? Nếu đoán đúng thì thì dê bị bắt bị bịt mắt, nếu đoán sai thì người bịt mắt tiếp tục đi bắt dê.
Chơi chọi cỏ gà
Ngày xưa, khi cỏ dại còn nhiều, nhất là ở những vùng đất trống, những đứa trẻ lại cùng nhau tìm những cọng cỏ (như hình ảnh bên dưới) để cùng nhau chọi gà. Trò chơi này rất vui, mà không mất công làm gì, chỉ cần đi tìm những cỏ gà là có thể chơi đùa với nhau rồi.
Loại cỏ này có bông mọc trên đầu mỗi nhánh, họ gọi đó là "gà" và chẳng ai biết tên gọi đó có từ đâu, chỉ biết rằng tên gọi này trẻ em truyền tai nhau, và biết đến trò chơi này thôi. Cỏ gà còn được gọi là cỏ ống, cỏ chỉ, sống dai và mọc hoang ở dọc trên đê ruộng hay những vùng đất ẩm thấp ven bờ sông.
Luật chơi gồm hai người đấu với nhau. Mỗi bên có số lượng cỏ gà bằng nhau. Chúng tôi có thể oẳn tù xì để xem ai bắt đầu chơi trước. Mỗi người sẽ được "đánh" gà đối phương một lần, cư như vậy, đến khi gà của ai bị đứt ra thì người đó sẽ thay bằng gà khác để chơi tiếp. Ai hết gà trước, ai ít gà hơn sẽ thua cuộc.
Loại cỏ này có bông mọc trên đầu mỗi nhánh, họ gọi đó là "gà" và chẳng ai biết tên gọi đó có từ đâu, chỉ biết rằng tên gọi này trẻ em truyền tai nhau, và biết đến trò chơi này thôi. Cỏ gà còn được gọi là cỏ ống, cỏ chỉ, sống dai và mọc hoang ở dọc trên đê ruộng hay những vùng đất ẩm thấp ven bờ sông.
Luật chơi gồm hai người đấu với nhau. Mỗi bên có số lượng cỏ gà bằng nhau. Chúng tôi có thể oẳn tù xì để xem ai bắt đầu chơi trước. Mỗi người sẽ được "đánh" gà đối phương một lần, cư như vậy, đến khi gà của ai bị đứt ra thì người đó sẽ thay bằng gà khác để chơi tiếp. Ai hết gà trước, ai ít gà hơn sẽ thua cuộc.
Thả diều
Bạn còn nhớ trò chơi thả diều không? Có lúc ham thả diều quá, mà chưa kịp làm diều, tôi liền lấy cái túi bóng buộc vào sợi dây rồi thích thú chạy xung quanh làng xóm.
Chiều đến, khi lúa gặt xong,chúng tôi lại tụ hội ra đồng để chơi thả diều thi. Luật chơi là diều của ai bay cao nhất thì sẽ thắng. Mỗi khi diều no gió lên cao, chúng tôi được tận hưởng cái không gian của hương lúa chín mùa gặt, lại được thỏa thích tung bay khắp đê. Có khi mải nô đùa, vui chơi cùng đám bạn mà chúng tôi còn quên mất không kịp về nhà, để mẹ phải chạy ra đồng gọi vang khi trời xuống tối.
Chiều đến, khi lúa gặt xong,chúng tôi lại tụ hội ra đồng để chơi thả diều thi. Luật chơi là diều của ai bay cao nhất thì sẽ thắng. Mỗi khi diều no gió lên cao, chúng tôi được tận hưởng cái không gian của hương lúa chín mùa gặt, lại được thỏa thích tung bay khắp đê. Có khi mải nô đùa, vui chơi cùng đám bạn mà chúng tôi còn quên mất không kịp về nhà, để mẹ phải chạy ra đồng gọi vang khi trời xuống tối.
Chơi chuyền
Chơi chuyền cũng là một trò chơi yêu thích của các bạn nữ. Bây giờ trẻ em nông thôn vẫn còn chơi trò này nhưng chúng chơi bằng bóng tennis, có đũa để làm que chuyền, còn thời của tôi thì bọn tôi hay lấy hòn đá, hòn sỏi và lấy que tre để làm dụng cụ cho trò chơi của mình.
Cách chơi cần sự nhanh tay, nhanh mắt của người chơi. Các bạn cầm quả bóng trên tay phải rồi tung lên không trung, trong lúc quả bóng đang trên không trung các bạn phải cầm que chuyền trên tay rồi, sau đó bắt quả bóng. Nếu không bắt trúng bóng thì bạn sẽ bị mất lượt chơi và nhường cho người khác.
Trò chơi gồm 10 bàn, chơi lần lượt từ bàn một đến bàn 10: chơi từ bàn 1 (lấy một que một lần tung), bàn 2 (lấy hai que một lần) cho đến 10, vừa nhặt quả chuyền vừa hát những câu thơ. Những bài hát như: Một mai, con trai, con hến,... Ba lá đa, ba lá đề, ba thằng hề, một lên tư... Tư củ từ, tư củ tỏi, hai hỏi năm,... Năm con tằm, rằm lê sáu... Cứ thế cho đến hết bàn mười thì chuyền bằng hai tay: chuyền một vòng, chuyền hai vòng hoặc ba vòng... khoảng 10 lần là hết một bàn chuyền, đi liền mấy ván sau và tính điểm được thua theo ván.
Cách chơi cần sự nhanh tay, nhanh mắt của người chơi. Các bạn cầm quả bóng trên tay phải rồi tung lên không trung, trong lúc quả bóng đang trên không trung các bạn phải cầm que chuyền trên tay rồi, sau đó bắt quả bóng. Nếu không bắt trúng bóng thì bạn sẽ bị mất lượt chơi và nhường cho người khác.
Trò chơi gồm 10 bàn, chơi lần lượt từ bàn một đến bàn 10: chơi từ bàn 1 (lấy một que một lần tung), bàn 2 (lấy hai que một lần) cho đến 10, vừa nhặt quả chuyền vừa hát những câu thơ. Những bài hát như: Một mai, con trai, con hến,... Ba lá đa, ba lá đề, ba thằng hề, một lên tư... Tư củ từ, tư củ tỏi, hai hỏi năm,... Năm con tằm, rằm lê sáu... Cứ thế cho đến hết bàn mười thì chuyền bằng hai tay: chuyền một vòng, chuyền hai vòng hoặc ba vòng... khoảng 10 lần là hết một bàn chuyền, đi liền mấy ván sau và tính điểm được thua theo ván.
